Czym jest choroba okluzyjna i jak się objawia?

Choroba okluzyjna jest jedną z często występujących, ale niestety wciąż nieczęsto leczonych chorób stomatologicznych. Trudności we wczesnym rozpoznaniu i wdrożeniu odpowiedniego leczenia wynikają z faktu, że choroba okluzyjna zębów rozwija się powoli i często daje niejednoznaczne objawy. Jakie dolegliwości mogą na nią wskazywać? I kiedy udać się do lekarza?

Czym jest choroba okluzyjna zębów?

Okluzją nazywa się ustawienie zębów w dolnym i górnym łuku zębowym. Jeśli jest ona poprawna, powierzchnie zębów stykają i zazębiają się ze sobą, nie powodując naprężeń w jamie ustnej. Gdy usta są zamknięte, powierzchnie zębów przylegają do siebie ściśle, a mięśnie żuchwy są rozluźnione.

Choroba okluzyjna dotyczy stanu, w którym z jakichś powodów położenie zębów względem siebie jest nieprawidłowe. To z kolei powoduje silne napinanie się i kurczenie mięśni odpowiedzialnych za otwieranie i zamykanie ust, a w konsekwencji do ich ciągłego napięcia.

Ze względu na to, że łuki zębowe są tylko jednym z wielu elementów skomplikowanych struktur narządu żucia, nie zawsze da się jednoznacznie wskazać przyczynę choroby okluzyjnej zębów.

Najczęściej występujące przyczyny nieprawidłowej okluzji to:

●       wady rozwojowe zębów;

●       wady zgryzu;

●       ubytki w zębach lub braki pojedynczych zębów w łuku;

●       nieprawidłowo wykonane wypełnienia zębów;

●       źle dopasowane protezy zębowe.

U podłoża choroby okluzyjnej mogą leżeć również dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych. Niestety, zaburzenia w funkcjonowaniu tych struktur są dość częste i równie często bagatelizowane. Nie zawsze wiadomo nawet, co je wywołuje. Równie dobrze mogą być następstwem nieprawidłowo utrwalonych w dzieciństwie wzorców mowy, niekorzystnej pozycji podczas snu, jak i zaburzeń hormonalnych.

Choroba okluzyjna – objawy, które powinny Cię zaniepokoić

Choroba okluzyjna nie jest schorzeniem dotykającym jedynie zęby. Obciąża także ścięgna, stawy oraz mięśnie znajdujące się w obrębie głowy i szyi. W związku z tym jej objawy nie zawsze mają charakter stomatologiczny, a widoczne w jamie ustnej skutki choroby okluzyjnej pojawiają się dopiero w zaawansowanej fazie schorzenia. Na tym etapie potrzebne jest już kompleksowe leczenie z zakresu ortodoncji, chirurgii stomatologicznej, periodontologii (gałęzi stomatologii zajmującej się chorobami dziąseł), a także protetyki.

Jak zatem objawia się choroba okluzyjna? Objawy obejmują m.in.:

●       bóle głowy – ćmiące, dokuczliwe, niekiedy bardzo intensywne, pojawiające się zazwyczaj rano;

●       zmęczenie mięśni twarzy – często towarzyszy im bolesność i uczucie naciągnięcia;

●       bolesność stawów skroniowo-żuchwowych – może ona występować zarówno po jednej, jak i po obu stronach twarzy i często pojawia się wraz z charakterystycznymi „trzaskami” podczas ruszania żuchwą;

●       bóle uszu, przy których pojawiają się piski i szumy;

●       sztywność mięśni szyi i karku, czasami promieniujące na kręgosłup oraz ramiona;

●       problemy z żuciem, połykaniem i otwieraniem ust;

●       zaciskanie zębów w nocy.

Najbardziej widocznym objawem choroby okluzyjnej jest utrata tkanek zęba, fachowo zwana atrycją. Powstaje ona w wyniku długotrwałego tarcia zębów o siebie, początkowo tylko w obrębie szkliwa, a w późniejszym etapie choroby także zębiny. U wielu pacjentów oprócz odprysków na szkliwie i widocznego starcia zębów pojawia się też nadwrażliwość, recesje dziąsłowe, a nawet rozchwianie i przesunięcie zębów.

Leczenie choroby okluzyjnej. Jaka jest skuteczność terapii?

W leczeniu choroby okluzyjnej niezmiernie ważna jest wczesna reakcja. Jeśli doświadczasz jakichkolwiek symptomów – nie tylko w obrębie jamy ustnej, ale także głowy i szyi – niezwłocznie zgłoś się do lekarza. Na wczesnym etapie schorzenia zwykle udaje się przywrócić prawidłową okluzję i ustawienie stawów, a w efekcie także wszystkie funkcje narządów żucia.

W zależności od przyczyny i stopnia zaawansowania choroby okluzyjnej może być konieczne wdrożenie kilku różnych rodzajów terapii jednocześnie. Najczęściej stosowane metody leczenia to:

●      szlifowanie zębów w miejscach, w których zgryz jest zaburzony – jest to metoda relatywnie nieskomplikowana i mało czasochłonna, ale stosowana zazwyczaj tylko na wczesnym etapie choroby;

●      korekcja dopasowania wypełnień lub protez stomatologicznych;

●      leczenie protetyczne i implantologiczne w celu uzupełnienia braków zębowych;

●      ortodontyczne leczenie wad zgryzu;

●      leczenie farmakologiczne – w terapii najczęściej wykorzystuje się leki rozluźniające mięśnie oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne;

●      szynoterapia – umożliwia ustabilizowanie stawów skroniowo-żuchwowych i zapobiega nawykowemu          zaciskaniu zębów, a przy tym rozluźnia mięśnie twarzy;

●      fizjoterapia stawów skroniowo-żuchwowych – stosuje się ją, aby wypracować prawidłowe wzorce ruchu stawu oraz zredukować napięcia mięśniowe.

Jeśli chorobie okluzyjnej towarzyszą rozległe zmiany w strukturze stawów skroniowo-żuchwowych, wdrożone terapie mogą być nieskuteczne lub przynosić tylko chwilowe efekty. W takiej sytuacji, aby przywrócić normalne funkcjonowanie stawów, konieczne jest leczenie chirurgiczne, najczęściej artrocenteza (punkcja stawu) oraz artroskopia.

Choroba okluzyjna i bruksizm. Czy te schorzenia są takie same?

Choroba okluzyjna i bruksizm często występują łącznie i – ze względu na to, że wywołują podobne dolegliwości – równie często są ze sobą mylone. Jednakże, w odróżnieniu od choroby okluzyjnej zębów, bruksizm przeważnie nie jest zaburzeniem spowodowanym nieprawidłowymi warunkami zgryzowymi (choć nierzadko im towarzyszy) i dotyka również osoby z prawidłowym ukształtowaniem anatomicznym jamy ustnej.

U podłoża bruksizmu leżą najczęściej nieprawidłowości neurologiczne i psychiczne. Nawykowe zgrzytanie zębami zwykle pojawia się w wyniku stresu i długotrwałego napięcia mięśniowego. Katalizatorami tego schorzenia mogą być również niektóre substancje: alkohol, nikotyna, kofeina i środki psychoaktywne.

Nie poddawaj się jednak błędnemu przekonaniu, że bruksizm jest mniej groźny niż choroba okluzyjna. Dlatego kluczowe znaczenie mają regularne wizyty kontrolne u stomatologa i podjęcie leczenia możliwie najwcześniej. Od tego zależy nie tylko zdrowie Twoich zębów, ale i całego organizmu.

Prezentowane powyżej treści mają za zadanie szerzenie ogólnej wiedzy na temat zdrowia jamy ustnej i nie zastępują profesjonalnej opinii lub diagnozy lekarskiej. Zawsze w przypadku problemów zdrowotnych skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.