Ząb zatrzymany – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Prawidłowa higiena jamy ustnej nie zawsze gwarantuje uzyskanie pięknego uśmiechu. Niekiedy na etapie rozwoju uzębienia dochodzi do zatrzymania zęba w kości. Problem ten wymaga wczesnej konsultacji stomatologicznej, by uniknąć bolesnych powikłań. Zatrzymany ząb można leczyć. Właściwa terapia polega najczęściej na usunięciu ósemki. Pozwala też na ściągnięcie zęba zatrzymanego do jego prawidłowego położenia w łuku zębowym, w przypadku gdy nieprawidłowo rosną pozostałe zęby. 

Ząb zatrzymany – co to jest i jakie ma przyczyny?

Ząb zatrzymany to taki, który wykształcił się prawidłowo (z punktu widzenia anatomii), ale utknął w kości szczęki górnej lub dolnej. 

• Kiedy niewielki fragment korony takiego zęba wystaje ponad powierzchnię dziąsła lub jej część jest pokryta błoną śluzową dziąsła, jest to ząb częściowo zatrzymany. 
• Gdy ząb całkowicie otoczony jest przez kość, jest to ząb całkowicie zatrzymany.

Problem zatrzymania zęba dotyczy przede wszystkim trzecich trzonowców, czyli zębów mądrości. Rzadziej obejmuje przedtrzonowce czy kły, a sporadycznie jedynki i dwójki. 

Przyczyn zatrzymanego zęba w dziąśle lub w kości jest kilka. Najczęstszym powodem jest zbyt ciasne lub nieprawidłowe ułożenie zębów w łuku zębowym. Wówczas brak miejsca na właściwe wyrżnięcie się zęba. Późna utrata uzębienia mlecznego (zwłaszcza kła) również sprzyja zatrzymaniu zęba. W takim przypadku, mleczaki stanowią barierę do prawidłowego wyrznięcia się zębów stałych. Ząb zatrzymany może być także uwarunkowany genetycznie.

Prawidłowy wzrost zębów może być utrudniony na skutek ich stłoczenia. Sprawdź, czym jest stłoczenie zębów i jak je leczyć

Zatrzymana ósemka

Najczęściej problem z wyrzynaniem się zębów dotyczy trzecich trzonowców. W celu zaplanowania i wdrożenia właściwego postępowania stomatologicznego wymagana jest prawidłowa diagnostyka. 

Pomocne jest tu zdjęcie pantomograficzne szczęk, czyli zdjęcie RTG, na którym dokładnie uwidacznia się położenie zatrzymanego zęba. Zwykle nieprawidłowa lokalizacja jest od razu zauważalna np.: ósemka jest zatrzymana poziomo względem pozostałego uzębienia. Dentysta, po wykonaniu badania wewnątrzustnego oraz na podstawie obrazu RTG szczęk, planuje leczenie i podejmuje decyzję, czy trzeba usuwać zatrzymane ósemki.

Dowiedz się, ile trwa wyrzynanie ósemki i jak łagodzić ból

Czy usuwać zatrzymaną ósemkę?

Zatrzymany ząb mądrości zwykle jest usuwany. Przede wszystkim przyczynia się do stłoczenia zębów z powodu braku miejsca na jego wyrżnięcie. Staje się to źródłem dużego dyskomfortu, uczucia ucisku na pozostałe uzębienie. 

Górne ósemki zwykle zatrzymują się w dziąśle, podczas gdy dolne zęby mądrości częściej pozostają w kości. Generuje to większe problemy przy usuwaniu zatrzymanych zębów z uwagi na utrudniony dostęp. 

Często konieczne jest chirurgiczne usunięcie zęba zatrzymanego. Ekstrakcja zęba zatrzymanego wykonana na właściwym etapie jego rozwoju pozwala na uniknięcie powikłań.

Przeczytaj, kiedy jest konieczne i jak wygląda chirurgiczne usuwanie ósemki

Powikłania zatrzymanej ósemki

Brak jest zaleceń, by usuwać zęby mądrości profilaktycznie. Zawsze jednak należy dokładnie ocenić ich położenie, co pozwala na wdrożenie odpowiedniego postępowania stomatologicznego. Jest to niezwykle istotne w przypadku zatrzymanej ósemki. Pozwoli uniknąć w przyszłości powikłań. 

Najczęściej zaburzeniu ulega symetria łuków zębowych na skutek przemieszczenia pozostałych zębów. Dochodzi do stłoczenia siekaczy oraz bolesnej dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych. Generuje to problemy ze zgryzem oraz utrudnia codzienną aktywność. 

Dodatkowo, zatrzymanie trzeciego trzonowca może przyczynić się do powstania patologicznych kieszeni kostnych, które są bardzo bolesne. Brak wyrżniętej ósemki prowadzi także do powstania trudnych do wyleczenia ubytków próchniczych.

Podpowiadamy, kiedy leczyć, a kiedy usunąć ząb mądrości

Ząb zatrzymany – objawy

Najbardziej oczywiste i najłatwiej dostrzegalne jest całkowite zatrzymanie zęba, zwłaszcza gdy problem ten dotyczy któregoś z zębów poza ósemkami. Wówczas widoczny jest brak danego zęba w łuku zębowym. Gdy problem zatrzymania zęba dotyczy trzecich trzonowców, często może nie być zauważalny gołym okiem. Nie każdy posiada zawiązki tych zębów. 

Zwykle objawy zatrzymanego zęba to:

• przewlekły dyskomfort bólowy wywołany uciskiem na nerw,
• szczękościsk, trudności z szerokim otwieraniem ust,
• stan zapalny rozwijający się w dziąśle nad zatrzymanym zębem,
• zmiany próchnicze korony zęba zatrzymanego częściowo,
• paradontoza zęba sąsiedniego,
• nieprawidłowy zgryz.

Czy zatrzymany ząb boli?

Zatrzymany ząb zwykle wywołuje przewlekły dyskomfort bólowy z powodu ucisku na nerw znajdujący się w głębi szczęki. Towarzyszy temu również szczękościsk oraz ból przy próbie szerokiego otwarcia ust. Utrudnia to znacznie codzienną aktywność, wywołując problemy, np. podczas jedzenia. 

Dodatkowo, pojawia się bolesność z powodu rozwijającego się stanu zapalnego dziąsła nad zębem zatrzymanym częściowo. Niekiedy przyczyną bólu zęba zatrzymanego są zmiany próchnicze. Źródłem nieprzyjemnych dolegliwości może być również pęknięcie korzenia lub pęknięcie całego zęba, jeśli następuje wrastanie w niego zęba zatrzymanego.

Jakie badania zrobić, by rozpoznać ząb zatrzymany w dziąśle?

Zatrzymany ząb w dziąśle najlepiej diagnozuje się metodą całkowicie bezbolesną dla pacjenta. Najczęściej jest to właściwie wykonane zdjęcie RTG ukazujące szczęki górną i dolną, czyli zdjęcie pantomograficzne. Uwidacznia ono całe uzębienie - nie tylko zęby już wyrżnięte, ale także te zatrzymane w dziąśle czy kości.

Problem zatrzymanego zęba można ocenić również za pomocą tomografii CBCT, czyli tomografii wiązki stożkowej. Jest to metoda, która w krótkim czasie pozwala na uzyskanie dokładnego zdjęcia 3D, ukazującego nie tylko struktury kostne, ale także tkanki miękkie. Uzyskany trójwymiarowy obraz jest dokładny i daje szerokie możliwości diagnostyczne.

Ściąganie zęba zatrzymanego

Odpowiednio wczesne zdiagnozowanie problemu prawidłowego wyrzynania zębów pozwala na wdrożenie terapii ortodontycznej. Takie leczenie polega na ściąganiu zęba zatrzymanego na jego właściwe położenie. Jest to proces długotrwały, gdyż pełny efekt osiągany jest nawet po 2 latach. Najczęściej w ten sposób zmienia się lokalizację kłów, zębów piątych oraz jedynek i dwójek. 

Terapia polega na odsłonięciu dziąsła z zatrzymanego zęba oraz nałożeniu aparatu ortodontycznego ściągającego ząb do łuku zębowego. W efekcie uzyskuje się prawidłowe ustawienie zęba w zgryzie. Z uwagi na to, ile trwa ściąganie zatrzymanego zęba, warto zastosować leczenie jak najwcześniej, co pozwala uniknąć powikłań. Gwarantuje też osiągnięcie pełnego, zadowalającego sukcesu terapeutycznego.

Podpowiadamy, czym płukać jamę ustną

Prezentowane powyżej treści mają za zadanie szerzenie ogólnej wiedzy na temat zdrowia jamy ustnej i nie zastępują profesjonalnej opinii lub diagnozy lekarskiej. Zawsze w przypadku problemów zdrowotnych skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.