Zgryz krzyżowy – co to jest i jak wygląda leczenie?

Zgryz krzyżowy to wada zgryzu, która charakteryzuje się nachodzeniem uzębienia dolnego na górne. Problem może być uwarunkowany genetycznie, powstać w wyniku zaburzeń rozwoju płodowego lub jako efekt nieprawidłowych nawyków. Zgryz krzyżowy należy zdiagnozować jak najwcześniej oraz dobrać właściwą metodę leczenia u dzieci i dorosłych.

Zgryz krzyżowy to wada zgryzu, która polega na zachodzeniu zębów dolnych na górne. Z uwagi na kierunek przestrzenny, w którym dochodzi do jej rozwoju, jest to zaburzenie poprzeczne zgryzu. Skutkuje nie tylko zmianami w budowie, ale i w czynności narządu żucia.

Istnieją różne przyczyny zgryzu krzyżowego:

• wrodzone, czyli powstałe na etapie rozwoju płodowego, w wyniku wady genetycznej lub nieprawidłowego rozwoju ciąży (np.: na skutek przebytych chorób wirusowych lub nadużywania używek);
• nabyte, czyli wywołane czynnikami zewnętrznymi; najczęściej są to złe nawyki w postaci np.: ssania kciuka czy smoczka, częstego oddychania przez usta, zbyt długiego czasu karmienia butelką.

Poznaj fakty i mity dotyczące ortodoncji

Zaburzenie w postaci zgryzu krzyżowego polega na tym, że zęby górnego łuku nie obejmują zębów w dolnym łuku. W efekcie, zęby dolne zachodzą na górne uzębienie. Warga dolna staje się wysunięta, podczas gdy górna się zapada. Dostrzegalna staje się asymetria twarzy, czyli tzw. krzywa bródka. 

Zaburzeniu ulega tor ruchu żuchwy, która nie porusza się prosto w trakcie otwierania ust. Zauważalne staje się przesunięcie linii pośrodkowej zębów. Linia między dolnymi środkowymi siekaczami ulega przesunięciu na bok względem siekaczy górnych.

Zwykle do postawienia pełnej i trafnej diagnozy potrzebne jest, poza badaniem wewnątrzustnym u ortodonty, wykonanie zdjęcia RTG szczęk. 

Czy wiesz, jak czyścić aparat ortodontyczny?

Wyróżnia się kilka rodzajów zgryzu krzyżowego, zależnie od sposobu ustawienia zębów:

• zgryz krzyżowy częściowy boczny (jednostronny lub obustronny) – polega na nachodzeniu zębów dolnych bocznych na uzębienie boczne górne z jednej lub obu stron;
• zgryz krzyżowy częściowy przedni – cechuje się nachodzeniem tylko zębów dolnych przednich na górne przednie;
• zgryz krzyżowy całkowity – połowa dolnego łuku zębowego zachodzi na łuk górny.

W prawidłowej terapii zgryzu krzyżowego ważne jest postawienie prawidłowej diagnozy w najwcześniejszym etapie rozwoju wady. Pozwala to na uzyskanie szybkich efektów leczenia i zapobiega rozwojowi powikłań wynikających z utrzymywania się zaburzenia.

Leczenie zgryzu krzyżowego jest łatwiejsze w wieku dziecięcym, gdy nie zakończy się etap rozwoju kości. Wówczas wystarczająca jest terapia ortodontyczna. U dorosłych jedyną skuteczną metodą leczenia tej wady jest operacja zgryzu krzyżowego.

Seria GUM® Ortho ułatwia zachowanie czystości jamy ustnej podczas leczenia ortodontycznego 

Zgryz krzyżowy u dzieci można z powodzeniem wyeliminować, zmniejszając tym samym ryzyko powstania powikłań. Ważne jest jak najwcześniejsze rozpoznanie zaburzenia. Najlepiej zasięgnąć opinii ortodonty, gdy u dziecka pojawi się pełne uzębienie mleczne. 

Jeśli wada zostanie stwierdzona, leczenie polega na właściwym doborze aparatu ortodontycznego na zgryz krzyżowy, który powoduje prawidłowe ustawianie zębów. Przynosi to dobre efekty terapeutyczne, gdyż u dzieci w fazie wzrostu, czyli niezakończonego rozwoju kośćca, można wyrównać asymetrię. 

U maluchów przed ukończeniem 10. roku życia skuteczny jest aparat ruchomy. Zwykle regularne zakładanie go na noc pozwala na zniesienie wady. Starszym dzieciom zaleca się aparat stały, który przyczynia się do poszerzenia szczęki. 

By wesprzeć efekty terapii zaleca się również odpowiednie ćwiczenia ortodontyczne polegające na uruchomieniu i wzmocnieniu odpowiednich mięśni w obrębie twarzy.

Sprawdź, czym jest retainer i jak długo go nosić

Leczenie zgryzu krzyżowego u dorosłych jest trudniejsze niż u dzieci z powodu zakończonego etapu wzrostu kości szczęki.

Aby skutecznie zwalczyć powstałą wcześniej asymetrię położenia szczęki i żuchwy, niezbędna jest operacja z zakresu chirurgii szczękowo-twarzowej. Polega ona na odłamaniu fragmentu kości szczęki i kontrolowanej zmianie jej ułożenia przy zastosowaniu płytek i śrub. 

Prezentowane powyżej treści mają za zadanie szerzenie ogólnej wiedzy na temat zdrowia jamy ustnej i nie zastępują profesjonalnej opinii lub diagnozy lekarskiej. Zawsze w przypadku problemów zdrowotnych skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.