Jakie są rodzaje aparatów ortodontycznych dentystycznych?

Leczenie ortodontyczne – jak przebiega i jakie są efekty? 

Leczenie ortodontyczne to indywidualnie dopasowana terapia, która pozwala nie tylko walczyć z wadami zgryzu, ale również poprawia zdrowie stawów skroniowo–żuchwowych. 

Czym jest terapia ortodontyczna? 

Ortodoncja zajmuje się badaniem, zapobieganiem oraz leczeniem zaburzeń narządu żucia. Wpływa pozytywnie zarówno na zdrowie zębów, jak i tkanek przyzębia. Efekty leczenia są łatwo zauważalne – polegają na poprawie estetyki uśmiechu oraz usuwają wady wymowy.

Kompleksową ochronę zębów i dziąseł w trakcie leczenia ortodontycznego zapewni linia specjalistycznych produktów GUM® Ortho

Zależnie od etapu rozwoju zaburzeń, terapia ortodontyczna polega na zastosowaniu mioterapii, czyli ćwiczeń odpowiednich partii mięśniowych wykonywanych przez pacjenta, oraz noszeniu aparatu ortodontycznego. Ten rodzaj terapii jest przeznaczony dla osób w każdym wieku. Najlepiej jednak, by działania wdrożyć jak najwcześniej (jeszcze w wieku dziecięcym), gdyż wyraźnie skraca to czas leczenia. Nie ma przeciwwskazań, by stosować leczenie ortodontyczne u dorosłych, nawet w późnym wieku. Niekiedy poprawa zgryzu warunkuje przeprowadzenie prawidłowego i zadowalającego leczenia protetycznego.

 Etapy leczenia aparatem ortodontycznym dentystycznym

Leczenie ortodontyczne jest wieloetapowe. Rozpoczyna je postawienie prawidłowej diagnozy w oparciu o zebrany wywiad, dokładne badanie wewnątrzustne oraz badania obrazowe (np.: zdjęcie RTG czy tomografię komputerową). Następnie ortodonta przygotowuje dokładny plan terapii – informuje pacjenta o najbardziej optymalnym dla niego leczeniu, jego etapach, przebiegu oraz kosztach.

Przed założeniem wybranego aparatu ortodontycznego może zachodzić konieczność wykonania odpowiednich zabiegów stomatologicznych (np.: leczenia ubytków próchniczych, skalingu i piaskowania). Następnym etapem jest już założenie aparatu ortodontycznego wraz z instruktażem dotyczącym podstawowych zasad higieny oraz postępowania w przypadku ewentualnych awarii.

Szczoteczka do zębów GUM® Ortho dokładnie oczyści nawet trudno dostępne miejsca

Podczas stosowania aparatu dentystycznego konieczne jest przeprowadzanie regularnych wizyt kontrolnych, podczas których ocenia się postępy w leczeniu oraz aktywuje aparat. Terapia ortodontyczna kończy się nie tylko ostatecznym usunięciem aparatu ortodontycznego, ale również wdrożeniem działań mających na celu utrwalenie osiągniętych rezultatów poprzez zastosowanie retainera.

 Jakie są rodzaje aparatów ortodontycznych dentystycznych?

Aparat ortodontyczny dentystyczny to skuteczne rozwiązanie pozwalające na poprawę wyglądu uśmiechu. Pozwala w bezpieczny i kontrolowany sposób zmienić położenie poszczególnych zębów w łuku zębowym. Ze względu na sposób umieszczania w jamie ustnej, dostępne są różne rodzaje aparatów ortodontycznych. Głównie dzieli się je na stałe oraz ruchome aparaty ortodontyczne.

 Aparaty ortodontyczne stałe 

Aparaty ortodontyczne stałe to najczęściej stosowane narzędzie w walce z wieloma, nawet bardzo skomplikowanymi wadami zgryzu. Są przytwierdzane na powierzchni zębów specjalnym klejem stomatologicznym, co pozwala na uzyskanie prawidłowego i pożądanego położenia zębów w łuku zębowym. Wymagają długiego czasu stosowania, ale przynoszą bardzo zadowalające efekty terapeutyczne. Zależnie od typu wady oraz indywidualnej tendencji do przesuwu zębów do oczekiwanej pozycji, leczenie stałym aparatem może trwać ok. 2–3 lata. 

Dostępne są różne rodzaje aparatów stałych. Głównym elementem różnicującym jest wygląd aparatu (jego widoczność na zębach), co zależy od materiału użytego do jego wykonania.

Poznaj fakty i mity na temat ortodoncji

Aparat stały metalowy 

Aparat stały metalowy to najbardziej klasyczne, standardowe rozwiązanie najczęściej stosowane w ortodoncji. Naprawa wad zgryzu odbywa się, bazując na łuku ortodontycznym łączącym ze sobą tradycyjne zamki za pomocą gumowych opasek, czyli ligatur. Aby aparat spełniał swoje funkcje i łuk wywierał na zęby odpowiednie siły, zamki ortodontyczne muszą być na stałe przymocowane do powierzchni zębów za pomocą specjalnego kleju stomatologicznego. W trakcie trwania terapii kilkukrotnej wymianie podlegają ligatury oraz łuk ortodontyczny, a wizyty kontrolne należy odbyć co ok. 4 tygodnie.

Elementy aparatu są wykonane z metalu, który jest niezwykle trwałym materiałem. Wyjątek stanowią ligatury, które są gumowe. Istnieje opcja wyboru ich barwy, co daje możliwość zmiany podczas wizyt kontrolnych w trakcie trwania leczenia. Taki stały aparat ortodontyczny jest wyraźnie widoczny podczas uśmiechu. Zwykle też sprawia nieco kłopotu podczas stosowania, gdyż zamki traumatyzują wewnętrzną stronę policzków oraz język. Jest to jednak najtańsza spośród dostępnych opcji leczenia ortodontycznego stałym aparatem.

Aparat stały estetyczny

Aparat ortodontyczny estetyczny to rozwiązanie dedykowane osobom ceniącym sobie wygląd. Korekcja wady zgryzu dokonywana jest poprzez aparat, którego zamki są wykonane z mniej widocznego materiału niż metal. Dostępny jest zatem aparat ortodontyczny: 

• szafirowy i kryształowy (bardziej przeźroczysty niż produkt z metalu),
• ceramiczny lub porcelanowy (o biało–mlecznej barwie). 

Aparat stały estetyczny nie jest polecany dla osób ze skłonnością do nadmiernego powstawania osadu na zębach, gdyż zamki inne niż metalowe mogą ulec odbarwieniu. Zasada oddziaływania na zęby oraz etapy leczenia tym rodzajem stałego aparatu nie różnią się od wersji całkowicie metalowej. Takie rozwiązanie ma jednak istotną wadę w porównaniu do 

aparatu stałego metalowego. Jego zamki są mniej trwałe, bardziej kruche, co powoduje, że mogą ulegać uszkodzeniu. Wpływa to na wydłużenie czasu stosowania aparatu. Wersja estetyczna jest też droższa niż aparat klasyczny.

Aparat samoligaturujący 

To rodzaj stałego aparatu na zęby, który bazuje na nowoczesnej technologii bez ligatur, czyli bez gumowych opasek (przez pacjentów zwanych "gumkami"). Mechanizm działania opiera się na systemie aktywnych, przesuwnych klapek odpowiedzialnych za utrzymywanie łuku ortodontycznego w zamkach aparatu. Pozwala to na zmniejszenie siły nacisku na zęby przy zapewnieniu wysokiej jakości leczenia. Przemieszczenie zębów na oczekiwaną poprawną pozycję odbywa się w sposób łagodny i płynny. 

To rozwiązanie cechują zaokrąglone zamki mniejszych rozmiarów niż w przypadku tradycyjnych aparatów. Dzięki temu są postrzegane jako mniej traumatyzujące, gdyż w mniejszym stopniu urażają wewnętrzną część policzków oraz język. Ponadto, takie rozwiązanie techniczne ułatwia utrzymanie prawidłowej higieny, gdyż łatwiej się je czyści. Sprzyja temu brak elementów gumowych, które mają skłonność do gromadzenia resztek pokarmowych oraz płytki nazębnej. 

Ten typ aparatu stałego jest dostępny w różnych wariantach zależnie od materiału wykonania klapek. Wpływa to na wygląd zębów po założeniu aparatu oraz na jego ostateczną cenę. Można wybierać między zamkami metalowymi lub estetycznymi zamkami ceramicznymi. 

Aparat samoligaturujący cechuje udowodniona skuteczność leczenia na wysokim poziomie przy jednoczesnym skróceniu czasu jego stosowania. Dodatkowo, to rozwiązanie wymaga mniejszej liczby wizyt kontrolnych oraz ich rzadszej częstotliwości w porównaniu ze standardowymi aparatami na zęby. Koszt samego aparatu bez ligatur jest wyższy niż jego wersji tradycyjnej, ale pierwsze zauważalne efekty jego noszenia mogą pojawić się już po około dziewięciu tygodniach. 

 Aparaty ortodontyczne ruchome

Aparat ortodontyczny ruchomy to rozwiązanie przeznaczone do samodzielnego zdejmowania przez pacjenta. Nie jest na stałe przytwierdzony do zębów. Jest to ważny element wczesnego leczenia dzieci i młodzieży. Leczenie czynnościowe przy użyciu aparatu ruchomego ma wówczas na celu uzyskanie modyfikacji wzrostu twarzy. Ten typ aparatu można jednak z powodzeniem stosować u dorosłych, gdyż łatwo przewidzieć możliwy do uzyskania efekt terapeutyczny. 

Dzięki możliwości zdejmowania, aparat ruchomy na zęby jest łatwiejszy do zaakceptowania dla pacjenta. Może być usuwany na żądanie (np. do jedzenia). Należy pamiętać, by zakładać aparat ortodontyczny również na noc, jeśli takie są zalecenia ortodonty.

Stosuje się je przy korekcji wad zgryzu niewymagających obrotu lub znacznego przemieszczenia zębów. Zadowalające efekty terapeutyczne zostaną osiągnięte jedynie przy regularnym stosowaniu. Zwykle aparaty ortodontyczne ruchome składają się z akrylowej płytki oraz pętli drucianych. Dzięki rozwojowi technologii, obecnie dostępne są także różne inne rodzaje aparatów ortodontycznych ruchomych, w tym Invisalign oraz Clear Aligner.

Sprawdź, jak prawidłowo czyścić aparat ortodontyczny

Invisalign – rodzaj aparatu ruchomego

Jest to nowoczesne rozwiązanie polegające na leczeniu wad zgryzu za pomocą alignerów czyli przeźroczystych, zdejmowalnych nakładek. Jest to niemal niewidoczny aparat ortodontyczny, który w dyskretny sposób prowadzi do uzyskania ładnego uśmiechu z prostym uzębieniem. Nakładki są idealnie dopasowane do indywidualnych potrzeb pacjenta, a efekt końcowy leczenia można poznać już na samym jego początku dzięki planowaniu w programie komputerowym. 

Leczenie tym typem aparatu wymaga noszenia alignerów przez ok. 22 godziny na dobę. Można je zdejmować, by spożyć posiłek oraz w celach higienicznych. Z powodu braku stałego przymocowania nakładek do zębów, pozwalają one na prawidłowe wyszczotkowanie zębów oraz swobodne użycie nici dentystycznej. Nakładki należy wymieniać co ok.1–2 tygodnie, zgodnie z decyzją ortodonty.

Aparat Invisalign jest dedykowany głównie osobom dorosłych z uwagi na jego dyskretny wygląd. Można za jego pomocą niwelować niemal wszystkie wady zgryzu, a ilość nakładek zależy od stopnia zaawansowania nieprawidłowości. Z uwagi na zastosowaną technologię, aparat Invisalign nie jest tanim rozwiązaniem, ale pozwala skrócić czas trwania leczenia ortodontycznego. Im bardziej skomplikowana wada zgryzu, tym większy jest koszt nakładek z powodu wzrostu ich wymaganej liczby.

 Aparat ortodontyczny ruchomy Clear Aligner

Rozwiązanie Clear Aligner to aparat ortodontyczny na zęby, który bazuje na zdejmowalnych przezroczystych nakładkach umieszczanych na szynie. Mechanizm naprawiający wadę zgryzu opiera się na płytkach dostępnych w trzech grubościach: soft, medium i hard, elastycznych wyciągach oraz tzw. Power Gripach przyklejanych do zębów. Czas terapii jest krótszy niż przy zastosowaniu rozwiązań tradycyjnych. Szynę nosi się całą dobę, zdejmując jedynie w celu spożycia posiłku.

Terapia polega na cotygodniowej wymianie płytek. Po trzech tygodniach konieczna jest wizyta kontrolna u ortodonty w celu oceny uzyskanych efektów i wymiany płytek na nowy zestaw. Po uzyskaniu zaplanowanego celu leczenia, wymagane jest zastosowanie szyny retencyjnej, by utrzymać efekty terapii.

Aparat na zęby ruchomy Clear Aligner jest polecany dorosłym, najczęściej w walce z diastemą oraz stłoczeniem zębów. Skutecznie leczy też nawracające wady zgryzu po zastosowaniu tradycyjnego rozwiązania. Pełny czas terapii aparatem Clear Aligner uzależniony jest od stopnia zaawansowania leczonej wady zgryzu, ale korekcja trwa krócej niż przy zastosowaniu tradycyjnego rozwiązania. Jest to opcja nieco tańsza niż nakładki Invisalign, lecz droższa od stałego aparatu ortodontycznego. 

Ile kosztuje aparat ortodontyczny?

Koszty aparatu ortodontycznego zależą nie tylko od wybranego rodzaju oraz zastosowanych materiałów, ale wynikają też z cennika, renomy oraz doświadczenia ortodonty go zakładającego. Terapia ortodontyczna za pomocą ruchomych aparatów jest finansowana przez NFZ tylko u dzieci do 12. roku życia. W gabinecie prywatnym aparaty dla dzieci i młodzieży to wydatek ok. 500,00zł za jeden łuk zębowy. Spośród stałych aparatów ortodontycznych, najtańszy jest ten całkowicie metalowy. Jego koszt to ok. 2 000 zł za jeden łuk zębowy. Cena wyraźnie rośnie przy wyborze rozwiązań bardziej estetycznych. Aparat wówczas kosztuje już ok. 8 000 zł za jeden łuk zębowy. Gdy pacjent decyduje się na zastosowanie nowoczesnych rozwiązań ( np.: Invisalign) musi liczyć się z wydatkiem ok.15 000–22 000 zł.

Jak dbać o higienę w czasie leczenia ortodontycznego? 

Utrzymanie prawidłowej higieny jamy ustnej wymaga nieco więcej uwagi po rozpoczęciu leczenia za pomocą aparatu ortodontycznego. Wyczyszczenie powierzchni zębów oraz przestrzeni międzyzębowych staje się wówczas utrudnione. By zachować zdrowe zęby oraz dziąsła warto sięgnąć po odpowiednio dopasowane środki higieniczne.

Zmiana szczoteczki do zębów na taką z małą główką ze specjalnie przyciętym włosiem w literę V znacznie ułatwi czyszczenie elementów aparatu. Dbanie zarówno o zęby, jak i o aparat ortodontyczny zapewni właściwie dobrana ortodontyczna pasta do zębów. Najlepiej sprawdzi się taka z żelową formułą. Uchroni zęby przed próchnicą, wzmocni szkliwo zębów, złagodzi podrażnienia dziąseł i jednocześnie oczyści elementy aparatu.

Czystość przestrzeni międzyzębowych pomoże utrzymać ortodontyczna nić dentystyczna odpowiednia dla aparatów ortodontycznych. Ma specjalną cienką, sztywną przewleczkę pomagającą wprowadzić nić między zęby oraz pod aparat. Podrażnienia tkanek miękkich w jamie ustnej, wywołane np. przez zamki aparatu na zębach, można złagodzić, stosując wosk ortodontyczny. Jego aplikacja na wybranym elemencie aparatu jest bardzo łatwa i szybka. Uzupełnieniem zabiegów higienicznych przy aparacie ortodontycznym jest odpowiednio dobrany płyn do płukania jamy ustnej. Pozwala na redukcję płytki nazębnej, chroni przed próchnicą oraz łagodzi podrażnione dziąsła. 

Aparat ortodontyczny – rodzaje wszystkie wymagają higieny

Nie tylko zęby, ale również każdy aparat ortodontyczny wymagają zabiegów higienicznych w trakcie leczenia ortodontycznego. Jednak w zależności od jego rodzaju wykonanie będzie przebiegać w całkowicie inny sposób. Jak wspomniano na początku tego artykułu, ogólnie aparaty ortodontyczne rodzaje mają dwa: ruchome oraz stałe.

Zacznijmy od tego pierwszego. Niezależnie od tego, czy będzie to aparat, który widać, czy też aparat na zęby przezroczysty (zwany również „niewidzialnym”), wymaga on higieny. Ponieważ nie zdejmuje się go, higiena jest wykonywana w trakcie codziennego mycia zębów. Aby oczyścić elementy składające się na aparat, należy manewrować szczoteczką ustawioną pod kątem 45 stopni w stosunku do linii dziąseł. Zalecane jest korzystanie ze wspomnianej wcześniej szczoteczki z małą główką i włosiem przyciętym w kształcie litery V. Taki wykrój umożliwia dokładne oczyszczenie zarówno elementów na zębach przednich, jak i łuków oraz zamków.

Pamiętaj, aby przy aparatach akrylowych używać szczoteczek z miękkim włosiem, które redukuje ryzyko porysowania aparatu. W każdym przypadku, aby dokładnie usunąć resztki pożywienia oraz inne osady, należy wykonywać ruchy przód-tył, czyli tzw. wymiatające. 

Istnieją różne rodzaje aparatów ortodontycznych ruchomych. Co istotne – procedura czyszczenia wygląda tak samo dla wszystkich, a więc niezależnie od tego, czy masz aparat ruchomy dwuszczękowy, aparat ortodontyczny jednoszczękowy ruchomy czy aparat ruchomy na dolne zęby, postępujesz w identyczny sposób. A więc – najpierw zdejmujesz go, a następnie czyścisz zęby. Potem myjesz sam aparat. Tak samo jak przy stałym należy używać szczoteczki z miękkim włosiem. Pamiętaj, aby nie spłukiwać aparatu w gorącej wodzie – może mieć ona bardzo negatywny wpływ na jego strukturę, w tym nawet prowadzić do odkształceń!

Gdy aparat jest już wymyty, wówczas należy go delikatnie osuszyć niezależnie od tego, czy będzie ponownie zakładany, czy też odkładasz go na noc do pojemnika. Pamiętaj, że aparat ruchomy ortodontyczny źle znosi wilgoć, dlatego zadbaj o dokładne wytarcie jej z niego oraz upewnij się, że nie ma jej w pojemniku.

Aparaty ortodontyczne – rodzaje najczęściej stosowane

To, jaki konkretnie rodzaj aparatu zostanie zastosowany, zależy tylko i wyłącznie od wady zgryzu oraz efektów, jakie chce się dzięki niemu osiągnąć. Dlatego ortodonta określa na podstawie badań, czy można zastosować np. aparat ortodontyczny jednoszczękowy ruchomy, czy też aparat ruchomy jednoszczękowy stały. Jednak na podstawie statystyk można określić, jakiego rodzaju aparaty używane są najczęściej.

Oczywiście nie jest to żadnym wyznacznikiem, jednak pokazuje, jakie wady zgryzu spotykane są najczęściej w Polsce. A więc najczęściej stosowane są rozwiązania stałem, a na drugim miejscu znajdują się wszystkie rodzaje aparatów ortodontycznych ruchomych. Dalej znajdziemy aparaty „niewidzialne” oraz samoligaturujące. 

Warto zaznaczyć, że przy niektórych wadach zgryzu możliwe jest stosowanie różnych rodzajów aparatu. Jak dokonać właściwego wyboru? Przede wszystkim ortodonta powinien podsunąć właściwe rozwiązanie, jeśli jednak pozostawia on decyzję do wyboru pacjenta, wówczas warto zapoznać się z wszystkimi wadami oraz zaletami poszczególnych rodzajów, co pozwoli na dokonanie właściwego wyboru.

Kiedy zobaczysz pierwsze efekty stosowania aparatu?

Każda osoba, która rozpoczyna leczenie ortodontyczne, nie może doczekać się wręcz efektów korzystania z aparatu. Niestety – należy uzbroić się w cierpliwość, ponieważ wszystkie oferowane przez aparat ortodontyczny rodzaje terapii wymagają czasu. Najkrótsze to ok. dwóch lat. Jednak jest pewne pocieszenie.

Pierwsze widoczne zmiany na lepsze można zaobserwować już po dwóch miesiącach. Dotyczy to przede wszystkim każdego aparatu ruchomego, a więc obejmuje aparat ruchomy dwuszczękowy, aparat ruchomy jednoszczękowy oraz aparat ruchomy na dolne zęby. W przypadku aparatów stałych będzie to nieco dłuższy czas, ponieważ widoczne zmiany są zauważalne po co najmniej trzech miesiącach, zaś najpóźniej po sześciu.

Warto jednak odczekać, ponieważ korekcję zębów przeprowadza się raz na całe życie. Będziesz cieszyć się przez lata prawidłowym zgryzem i prostymi zębami, zaś okres noszenia aparatu będzie tylko wspomnieniem. Każda chwila, w której nosisz aparat, zaprocentuje w przyszłości. 

Co robić, gdy aparat uległ uszkodzeniu?

Jeśli używany aparat ortodontyczny uległ uszkodzeniu, czyli odkształcił się lub też wystają z niego druty kłujące w podniebienie lub policzki, wówczas należy jak najszybciej odwiedzić ortodontę. Jeśli nie jest to możliwe – na przykład uszkodzenie nastąpiło w dzień wolny od pracy lub nocą – zalecane jest udanie się na pogotowie dentystyczne. Takie placówki znajdują się w większości polskich miast. Gdy mieszkasz w miejscowości, w którym go nie ma, wówczas należy udać się do szpitala na izbę przyjęć.

Zarówno na izbie przyjęć, jak i pogotowiu dentystycznym powinna zostać udzielona pomoc doraźna, czyli niwelująca skutki uszkodzenia, np. obcięcie wystającego drucika i założenie opatrunku na uszkodzoną wewnętrzną część policzka. Nie zostaną jednak wykonane żadne korekty samego aparatu, ponieważ wymaga to specjalistycznej wiedzy, którą dysponuje jedynie ortodonta.

Aparat na zęby – wybór, który ma sens

Jeśli wahasz się, czy skorzystać z terapii aparatem, wszystkie pozytywne rezultaty, które można dzięki niej osiągnąć sprawiają, że jest to wybór, jakiego nikt nigdy nie będzie żałować. Choć noszenie go może być niewygodne, to tylko krótki etap w życiu, które potem przeżyjesz z pięknymi, równymi zębami!

Prezentowane powyżej treści mają za zadanie szerzenie ogólnej wiedzy na temat zdrowia jamy ustnej i nie zastępują profesjonalnej opinii lub diagnozy lekarskiej. Zawsze w przypadku problemów zdrowotnych skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.