Aparat ortodontyczny ruchomy – wskazania, efekty, higiena 

Aparat ortodontyczny ruchomy to skuteczne narzędzie do walki z niewielkimi wadami zgryzu. Najczęściej zalecany jest w terapii dzieci i młodzieży na etapie ich rozwoju. Może też być z powodzeniem stosowany u dorosłych. Warto wiedzieć, jak działa ruchomy aparat na zęby i jak długo trwa terapia do czasu uzyskania oczekiwanego efektu.

Jak działa aparat ortodontyczny ruchomy? 

Aparat ortodontyczny ruchomy stosowany jest do korekcji wybranych wad zgryzu poprzez wywieranie celowanego nacisku na konkretne zęby. Projektowany jest indywidualnie dla każdego pacjenta po pobraniu wycisku. Pozwala on na kształtowanie łuku zębowego w zaplanowany sposób.

Aparat ruchomy tworzy akrylowa płytka oraz stalowe śruby i sprężyny. Niekiedy urządzenie posiada też gumowe wyciągi. Siła niezbędna do wywołania zamierzonego skutku terapeutycznego uzyskiwana jest poprzez aktywowanie, czyli podkręcenie śruby lub sprężyny stanowiącej element aparatu. Ruchome aparaty na zęby korygują wady zgryzu oraz pozwalają na pozbycie się szkodliwych nawyków.

Jak wygląda leczenie i jakie są efekty? 

Aparat ruchomy na zęby jest przytwierdzony do uzębienia na określony czas. Po włożeniu do jamy ustnej, osadzany jest na podniebieniu lub wyrostku zębodołowym żuchwy, zależnie od korygowanej nieprawidłowości zgryzu. Działanie lecznicze uzyskiwane jest tylko w czasie regularnego stosowania aparatu, czyli utrzymywania go na zębach. Z tego powodu, niezwykle ważna jest systematyczność stosowania ruchomego aparatu ortodontycznego i chęć współpracy z ortodontą.

Standardowo urządzenie powinno pozostawać założone na zębach co najmniej przez ok.12–14 godzin. Ważne dla uzyskania pożądanego efektu, by aparat utrzymywać założony na zęby także na noc. Zawsze należy postępować ściśle według zaleceń lekarza. Przy systematycznym stosowaniu, pierwsze efekty noszenia zdejmowanego aparatu będą widoczne już po ok. 2 miesiącach. Średnia długość czasu stosowania aparatu ortodontycznego zdejmowanego to ok. 24 miesiące. Całość terapii ortodontycznej to jednak dłuższy okres, trwający nawet 3–4 lata. 

Najlepsze efekty stosowania ruchomego aparatu na zęby zauważalne są u dzieci i młodzieży w czasie rozwoju, czyli przed okresem dojrzewania. Zwykle w czasie, gdy uzębienie jest mieszane, zatem obecne są pierwsze zęby stałe, jak i mleczaki. Najczęściej aparaty zdejmowane stosowane są u dzieci od 4. do 12. roku życia. Pozwala to na skuteczne korygowanie niewielkich wad zgryzu poprzez, m.in.: poszerzenie lub zwężenie łuku zębowego, wychylenie zębów w oczekiwanym kierunku, rozsunięcie szwu podniebiennego czy uzyskanie właściwego ułożenia szczęki i żuchwy względem siebie. 

Aparaty ortodontyczne ruchome mogą być również stosowane u pacjentów dorosłych, jednak mają nieco ograniczone działanie, z uwagi na zakończony okres wzrostu kości. Wówczas wymagają długotrwałego stosowania w porównaniu do nieruchomych aparatów ortodontycznych.

Dowiedz się, czym jest zgryz krzyżowy i jak go leczyć

Zakładanie i zdejmowanie aparatu 

Aparat na zęby ruchomy wymaga uważnego zakładania i zdejmowania w celu uniknięcia jego deformacji i uszkodzenia. Ortodonta przekazuje dokładne zalecenia co do tego, jak zakładać i zdejmować aparat ruchomy na zęby. Warto przestrzegać tych wskazówek w trakcie całego procesu leczenia. 

Jeśli wkładany jest aparat na zęby szczęki górnej, należy umieścić i docisnąć płytkę akrylową do błony śluzowej podniebienia. W przypadku stosowania aparatu na żuchwę, trzeba płytkę akrylową umieścić i docisnąć do językowej powierzchni wyrostka zębowego, używając palców wskazujących. Należy to zawsze robić symetrycznie, by nie uszkodzić aparatu. Następnym krokiem jest założenie klamer podtrzymujących na zęby. Potwierdzeniem prawidłowego założenia aparatu jest uzyskanie wrażenia ścisłego jego przylegania do błony śluzowej. 

Podobnie, oburącz, aparat na zęby powinien być wyciągany. W aparacie na szczęce górnej w pierwszej kolejności należy, przy użyciu minimalnej siły (delikatnie), pociągnąć w dół ostatnie klamry palcami wskazującymi. W przypadku płytki zakładanej na żuchwę trzeba równomiernie i jednocześnie podważyć kciukami ostatnie klamry. Ważne, by unikać pociągania tylko za jedną stronę aparatu, by go nie zdeformować. 

Każdorazowo należy aparat ortodontyczny zdejmować w celu spożycia napojów i posiłków. Pozwoli to na utrzymanie czystości urządzenia i uniknięcie jego uszkodzenia. 

Jak przykręcić aparat ortodontyczny ruchomy?

Siła oddziaływania ruchomego aparatu ortodontycznego na zęby musi być kontrolowana oraz zmieniana w celu uzyskania oczekiwanego efektu leczniczego. Zachodzi zatem konieczność podkręcania aktywnych części aparatu – śruby lub sprężyny. Służy do tego kluczyk przekazywany pacjentowi w chwili pierwszego założenia aparatu. Lekarz, planując leczenie, ustala dokładny okres, co jaki wymagana jest regulacja aparatu, czyli konieczność przykręcenia aparatu ortodontycznego ruchomego. Zwykle jest to wskazane co 7–10 dni. 

Kluczykiem zmienia się położenie śruby o 90°, a więc o jeden skok zgodnie z kierunkiem wskazywanym przez strzałkę umieszczoną na płytce aparatu. Powoduje to zwiększenie uczucia nacisku aparatu na zęby, które stopniowo ulega zmniejszeniu. Jest to oznaka prawidłowo prowadzonego leczenia. Należy jednocześnie odbywać regularne wizyty kontrolne u ortodonty w celu oceny efektów terapii.

Sprawdź, co to jest i jak wygląda zgryz głęboki 

Aparat ortodontyczny ruchomy – rodzaje 

Aparaty ruchome na zęby dzieli się przede wszystkim zależnie od liczby łuków zębowych, na które są zakładane. Dostępne są aparaty ruchome jednoszczękowe (na jeden łuk) lub dwuszczękowe (na oba łuki).

Istnieje kilka rodzajów ruchomych aparatów ortodontycznych różniących się między sobą funkcją i oczekiwanym efektem. Są to m.in.:

• aktywator – aparat stosowany we wczesnym, początkowym etapie terapii ortodontycznej. Pełni funkcję profilaktyczną, zapobiega powstawaniu wad zgryzu w przyszłości. Jego stosowanie w prawidłowy sposób ustawia wyrzynające się zęby w łuku zębowym.
• Trainer – aparat kształtujący łuk zębowy oraz ustawiający w prawidłowy sposób zęby poprzez oddziaływanie na mięśnie jamy ustnej. Zalecany przy uzębieniu mlecznym.
• Płytka Schwarza – wywołuje powiększenie łuku zębowego na szerokość dzięki aktywacji wzrostu kości w tym wymiarze. 
• Twin Block – aparat zbudowany z dwóch oddzielnych płytek odpowiednio wyprofilowanych, by wymusić odpowiednie przesunięcie żuchwy ku przodowi.
• Expander , Hyrax, płytka Hassa – aparat, który zwalcza stłoczenie zębów szczęki, wywołując jej poszerzenie oraz rozsunięcie szwu podniebiennego.
• Invisalign – niewidoczny aparat ortodontyczny. Korekta wady zgryzu następuje dzięki zaplanowanej wymianie alignerów, czyli przeźroczystych nakładek. Jest to aparat ortodonyczny ruchomy polecany dla dorosłych.
• Clear Aligner – aparat ruchomy składający się ze zdejmowalnych, przeźroczystych nakładek umieszczonych na szynie. Stosuje się go u pacjentów dorosłych w celu leczenia diastemy czy stłoczenia zębów.

Czy wiesz, jak działa retainer i kiedy jest wskazany?

Jakie są wskazania do stosowania ruchomego aparatu na zęby?

Ruchomy aparat na zęby jest zalecany w celu uzyskania korekty niewielkich wad zgryzu, które nie wymagają obrotu lub znacznego przemieszczenia zębów. Wynika to z faktu, iż jest przytwierdzony do powierzchni zębów na określony czas i pacjent może go samodzielnie usuwać. Wyjmowany aparat na zęby zalecany jest do terapii wymagającej m.in.: poszerzenia lub zwężenia łuku zębowego, przesunięcia zęba wzdłuż łuku zębowego w lukę (np.: po ekstrakcji), uzyskania wychylenia zęba lub grupy zębów czy zmiany ułożenia żuchwy względem szczęki (np.: przy jej dotylnym ustawieniu).

 Jak czyścić aparat ortodontyczny ruchomy? 

W trakcie leczenia ortodontycznego ruchomym aparatem należy pamiętać o utrzymywaniu w czystości nie tylko uzębienia, ale również samego aparatu. Ortodonta dokładnie poinformuje nas, jak często i czym myć aparat ortodontyczny ruchomy. 

Należy czyścić go co najmniej dwa razy dziennie z użyciem letniej, bieżącej wody oraz środka myjącego. Może być to szare mydło lub specjalna pasta zalecana przez ortodontę. Należy unikać stosowania zwykłej pasty do zębów z uwagi na jej właściwości ścierne. Nie wskazany jest kontakt aparatu ortodontycznego zdejmowalnego z wrzątkiem, gdyż może to zdeformować akrylową płytkę urządzenia. 

Warto stosować osobną szczoteczkę przeznaczoną wyłącznie do higieny aparatu. Zaleca się co jakiś czas umycie aparatu z zastosowaniem specjalnych tabletek do protez, co uzupełnia procedurę dokładnego czyszczenia z drobnoustrojów. Podczas czynności higienicznych, ruchomy aparat ortodontyczny należy trzymać za płytkę akrylową. Chwyt za klamry może go uszkodzić. 

Po każdym myciu urządzenia korygującego wadę zgryzu należy je dokładnie wytrzeć i osuszyć, a następnie schować do specjalnego pudełka. Przechowywanie aparatu w wilgoci jest zdecydowanie niewskazane, gdyż sprzyja namnażaniu się bakterii i grzybów. 

Brak prawidłowego czyszczenia aparatu powoduje również odkładanie się kamienia oraz powstawanie nieprzyjemnego zapachu na jego powierzchni. Jeśli urządzenie nie znajduje się w jamie ustnej, każdorazowo powinno być przechowywane czyste i w suchych warunkach.

Podpowiadamy, jak czyścić aparat ortodontyczny 

Jak dbać o zęby przy ruchomym aparacie ortodontycznym?

Ortodontyczny aparat ruchomy należy zakładać zawsze po uprzednim umyciu zębów. Dbałość o utrzymanie prawidłowej czystości uzębienia ma tu, obok świeżości samego urządzenia, duże znaczenie. Trzeba poświęcić nieco więcej czasu na pielęgnację zębów. Warto regularnie myć zęby przy użyciu szczoteczki z włosiem o odpowiedniej twardości oraz właściwie dobranej pasty do zębów. Nie powinno się zapominać o konieczności czyszczenia przestrzeni międzyzębowych. Najlepsza jest do tego nić dentystyczna oraz szczoteczki interdentalne.

Linia GUM® Ortho pozwala na kompleksową higienę jamy ustnej w czasie leczenia ortodontycznego.

Doskonałym uzupełnieniem w walce o zdrowie uzębienia jest regularne stosowanie płynu do płukania jamy ustnej. Wszystkie te zabiegi pozwolą na ograniczenie ryzyka powstania zmian próchniczych.

Aparat retencyjny ruchomy – ile czasu zajmie przyzwyczajenie się do niego?

Nie można zaprzeczyć, że aparat retencyjny ruchomy daje wspaniałe efekty. Jednak zaraz po założeniu można czuć się nieco dziwnie. Niezależnie od tego, czy będzie to aparat ruchomy dla dzieci, czy też retainer na zęby dla osoby dorosłej, jest to początkowo ciało obce w jamie ustnej, w związku z czym musi nastąpić pewien okres adaptacyjny.

Jak reaguje organizm na aparat ruchomy ortodontyczny? Można dokładnie określić takie negatywne zachowania, ponieważ nie zależą one od indywidualnego przypadku, ale są wspólne dla wszystkich. Najczęściej takie negatywne efekty to:

• obfite ślinienie połączone z odruchem wymiotnym – efekt ten związany jest z odczuwaniem przez kubki smakowego nowego, obcego odczucia. Jeśli nie ustąpi to w przeciągu kilku dni, wówczas należy zgłosić się do ortodonty, który powinien dokonać korekcji aparatu;
• wrażenie obolałych zębów – częsty efekt w pierwszy dniach noszenia zębów. Pojawia się przede wszystkim po zdjęciu aparatu oraz podczas rozgryzania pokarmów;
• niewyraźna wymowa – ponieważ na zębach nałożony jest aparat, może to nieco utrudniać czystą wymowę. Dlatego należy przywyknąć do mówienia z nim i po prostu nabrać wprawy;
• wypadanie aparatu - jeśli aparat retencyjny ruchomy jest nieprawidłowo zamocowany, istnieje ryzyko jego zsunięcia się. Jeśli jest zamocowany prawidłowo, ale wysuwa się pomimo tego, należy zgłosić się do ortodonty w celu znalezienia źródła problemu, czyli przyczyny dlaczego aparat ruchomy wypada.

Ponadto niezależnie od tego, jak wygląda aparat ortodontyczny ruchomy, mogą pojawić się dodatkowe schorzenia, które przez jego obecność są trudniejsze do wykrycia:

• odwapnienie zębów – pojawia się przy nieprawidłowej higieny jamy ustnej, zwłaszcza na powierzchniach zębów w okolicach przydziąsłowych oraz przy zamkach ortodontycznych. Aby ich uniknąć, nie tylko trzeba wiedzieć, jak myć zęby z aparatem, ale również mieć świadomość, że pomoże płukanie zębów odpowiednimi preparatami. Tu z pomocą przychodzi marka GUM i jej płyny do płukania z linii Ortho;
• próchnica – podobnie jak przy odwapnieniu, aparat ruchomy dla dorosłych i dzieci może maskować jej obecność. Dlatego istotne jest nie tylko mycie zębów przy wykorzystaniu szczoteczki międzyzębowej, ale (podobnie jak przy odwapnieniu) także płukanie jamy ustnej. 

Aparat ruchomy ortodontyczny - czy to naprawdę działa?

Jakie aparat ortodontyczny ruchomy opinie ma wśród osób, które już go używały? Mówiąc szczerze ciężko spotkać kogoś, kto byłby niezadowolony z efektów jego noszenia. Niezależnie od tego, czy był to aparat na zęby niewidoczny czy też klasyczny, to naprawdę działa, pomagając w korekcji wad zgryzu i zapewniając prawidłowy rozwój uzębienia.

Przynoszone przez aparat ruchomy efekty posłużą przez całe życie, dlatego im szybciej zacznie się go stosować, tym prędzej będzie można korzystać z jego możliwości. Jeśli wiesz, jak myć aparat ortodontyczny (a o tym, jak powinno wyglądać czyszczenie aparatu ortodontycznego ruchomego napisaliśmy wcześniej) i jak długo go nosić każdego dnia, z pewnością nie będziesz żałować decyzji o jego założeniu u siebie lub u Twojego dziecka!

Prezentowane powyżej treści mają za zadanie szerzenie ogólnej wiedzy na temat zdrowia jamy ustnej i nie zastępują profesjonalnej opinii lub diagnozy lekarskiej. Zawsze w przypadku problemów zdrowotnych skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.