Stłoczenia zębów u dorosłych - jak leczyć ściśnięte zęby nachodzące na siebie?

Czym są stłoczenia zębów i jakie mają przyczyny?

Stłoczenia zębów to wada zgryzu, która jest wynikiem braku wystarczającej ilości miejsca w łuku zębowym dla wyrżnięcia się wszystkich zębów. W efekcie zęby mogą na siebie nachodzić, wyrastać w nieprawidłowym miejscu (poza łukiem, jeden pod drugim lub jeden za drugim) lub pod nieodpowiednim kątem.

Istnieją różne przyczyny stłoczonych zębów:

• zbyt duża różnica między wielkością zębów a wielkością kości szczęki i żuchwy, czyli stłoczenie pierwotne (pierwszorzędowe); ma to podłoże genetyczne;
• zbyt wczesna utrata zębów mlecznych trzonowych (czwórek i piątek) lub przedwczesne usunięcie pierwszego mlecznego zęba trzonowego i kła, czyli stłoczenie wtórne (drugorzędowe); wywołują je czynniki środowiskowe; wówczas wyrzynające się uzębienie stałe (najczęściej zęby szóste) przemieszczają się ku przodowi wyrastają w miejscu zębów przednich;
• resztkowy rozrost żuchwy, który wywołuje zmianę ułożenia dolnych zębów przednich wobec podstawy żuchwy, czyli stłoczenie późne (trzeciorzędowe); w tej grupie przyczyn krzywych zębów dolnych wymienia się również wyrzynające się zęby mądrości; zwykle brak jest wystarczającej ilości miejsca w łuku zębowym na pojawiające się trzecie trzonowce, co skutkuje stłoczeniem zębów przez ósemki.

Dowiedz się, kiedy wskazane jest chirurgiczne usuwanie ósemki

Stłoczenie zębów u dorosłych i dzieci – rodzaje

Stłoczenie zębów może dotyczyć zarówno dzieci, jak i dorosłych. Co więcej, może przybierać różne formy, w zależności od wieku pacjenta i przyczyn powstawania wady. Istnieje kilka klasyfikacji stłoczeń zębowych, które pomagają w diagnozie i leczeniu. Klasyfikacja ta uwzględnia zarówno typ zębów, które są stłoczone, jak i genezę problemu – to pozwala na bardziej precyzyjne podejście do terapii ortodontycznej.

Stłoczenia zębów ze względu na pokolenie zębów

Stłoczenia zębów mogą występować zarówno w przypadku zębów mlecznych, jak i stałych. Każdy z tych typów stłoczeń wymaga innego podejścia leczniczego:

• Stłoczenia zębów mlecznych: Te stłoczenia pojawiają się we wczesnym dzieciństwie, gdy mleczne zęby rosną zbyt blisko siebie. Może to być wynikiem dziedzicznych cech anatomicznych lub nieprawidłowości w rozwoju szczęki. Warto je monitorować, ponieważ mogą wpłynąć na rozwój zębów stałych.
• Stłoczenia zębów stałych: Podobnie jak zęby zatrzymane, ten rodzaj stłoczeń pojawia się zazwyczaj w okresie dorastania lub wczesnej dorosłości, gdy występuje brak miejsca na zęby stały w łuku zębowym. Powszechne jest wtedy stłoczenie zębów przez ósemki. Może to prowadzić do poważniejszych problemów ortodontycznych, wymagających długotrwałego leczenia. Mogą wówczas występować inne wady zgryzu, takie jak zgryz przewieszony.

Stłoczenia zębów mlecznych mogą być wczesnym sygnałem problemów ortodontycznych, dlatego ważne jest, aby były odpowiednio monitorowane i, jeśli to konieczne, leczone w odpowiednim czasie, aby uniknąć komplikacji w późniejszym wieku.

Stłoczenie zębów ze względu na genezę wady

Stłoczenia zębów można również klasyfikować ze względu na ich genezę, czyli przyczynę powstania. W tej klasyfikacji wyróżniamy stłoczenia pierwotne i wtórne.

• Pierwotne stłoczenia zębów: Są to stłoczenia wynikające z wrodzonych cech anatomicznych, takich jak niewielka szczęka czy duże zęby. Problemy te są często dziedziczne i mogą być widoczne już we wczesnym dzieciństwie.
• Wtórne stłoczenia zębów: Powstają w wyniku czynników zewnętrznych, takich jak przedwczesna utrata zębów mlecznych lub stałych, nieprawidłowy rozwój szczęki czy też nawyki, które wpływają na ustawienie zębów (np. ssanie kciuka). Powszechny jest na przykład brak miejsca na stałe dwójki.

Warto również wspomnieć o stłoczeniach późnych, które pojawiają się w dorosłości, najczęściej w wyniku naturalnego przesuwania się zębów wraz z wiekiem. To zjawisko, choć naturalne, może prowadzić do potrzeby leczenia ortodontycznego, zwłaszcza jeśli wpływa na estetykę uśmiechu lub funkcjonowanie zgryzu.

Czy znasz inne wady zgryzu? Na blogu sunstargum.com przeczytasz m.in. o tym, jak wygląda zgryz krzyżowy oraz jak rozpoznać zgryz głęboki.

Jak wyglądają stłoczone zęby?

Wada zgryzu w postaci stłoczenia zębów jest dostrzegalna gołym okiem. Jej początki mogą być zauważalne już po trzecim roku życia. 

Wygląd zależy bezpośrednio od stopnia zaawansowania zaburzenia oraz rodzaju stłoczeń. Zwykle są to krzywe zęby, nierówno ustawione w łuku zębowym. Niekiedy zęby wyrastają jeden za drugim lub jeden nad drugim. Mogą też wyraźnie na siebie nachodzić lub ustawiać się pod nieodpowiednim kątem w stosunku do pozostałego uzębienia. Czasami dochodzi do obrotu pojedynczych zębów względem pozostałych. 

Stłoczenie zębów – objawy

Choć ze względów estetycznych zazwyczaj gołym okiem można rozpoznać stłoczenie zębów, objawy tej wady zgryzu mogą być różne. Tak jak przy innych wadach zgryzu, także w tym przypadku mogą pojawiać się inne, mniej oczywiste symptomy, które wpływają zarówno na zdrowie jamy ustnej, jak i ogólne samopoczucie pacjenta. Opisane poniżej objawy mogą oznaczać, że problem stłoczenia zębów wymaga natychmiastowej interwencji ortodontycznej.

Stłoczenie zębów u dorosłych i dzieci objawia się zazwyczaj poprzez:

• trudności w szczotkowaniu i nitkowaniu – zęby nachodzące na siebie nie zapewniają wystarczająco dużej przestrzeni, a tym samym utrudniają prawidłowe czyszczenie przestrzeni międzyzębowych,
• częste podrażnienia dziąseł – nieodpowiednie ustawienie zębów może prowadzić do podrażnień dziąseł i stanów zapalnych,
• ból i dyskomfort – gdy występuje stłoczenie zębów, ból jest często odczuwalny. W szczególności dotyczy to szczęki i głowy,
• zwiększone ryzyko próchnicy i chorób dziąseł – trudności w utrzymaniu higieny sprzyjają rozwojowi bakterii, a co za tym idzie, próchnicy i innych chorób,
• zgrzytanie zębami – nieprawidłowe ustawienie zębów może prowadzić do nawykowego zgrzytania.

Tak jak inne rodzaje wad zgryzu, również stłoczenie zębów może znacząco odbić się na codziennym życiu pacjenta. Długotrwały dyskomfort, ból czy podrażnienia mogą negatywnie wpłynąć na samopoczucie i codzienne funkcjonowanie, a tym samym – obniżyć jakość życia. Co więcej, trudności w utrzymaniu higieny jamy ustnej zwiększają ryzyko wystąpienia chorób dziąseł i zębów – więcej piszemy o tym poniżej.

Co zatem powinieneś zapamiętać? Przede wszystkim to, by zwracać uwagę na potencjalnie niepokojące dolegliwości i nie unikać konsultacji stomatologicznych. Ważne jest, by stłoczenie zębów zostało odpowiednio zdiagnozowane i leczone.

Powikłania stłoczenia zębów

Stłoczone zęby to problem natury estetycznej.

Wada niesie ze sobą także ryzyko rozwoju powikłań zdrowotnych Nierówne zęby mogą istotnie burzyć symetrię twarzy. U dzieci stłoczenia zębów skutkują licznymi nieprawidłowościami, np.: oddychaniem przez usta czy niewłaściwym połykaniem charakterystycznym dla okresu niemowlęcego. 

Jeśli zęby wyrosną pod niewłaściwym kątem lub nastąpi ich obrót względem pozostałych, ich krawędzie mogą odpowiadać za powstawanie drobnych ran na brzegach języka lub po wewnętrznej stronie warg i policzków. Niekiedy występuje też ból stłoczonych zębów, zwłaszcza w fazie wzrostu i powstawania wady. 

Najczęstszym powikłaniem stłoczenia zębów staje się gromadzenie płytki i kamienia nazębnego wskutek znacznie utrudnionego szczotkowania. Zęby ułożone zbyt ciasno ograniczają również możliwość właściwego użycia nici dentystycznej. Komplikuje to utrzymanie prawidłowej higieny jamy ustnej. Powstają warunki sprzyjające występowaniu zmian próchniczych czy rozwojowi paradontozy.

Stłoczenia zębów – leczenie

Co robić, gdy zostaną zdiagnozowane stłoczenia zębów? Leczenie może mieć różną formę, a metoda terapii wady zgryzu zawsze musi być dobrana przez ortodontę indywidualnie, zależnie od stopnia zaawansowania. Decyzję o tym, jak leczyć stłoczenie zębów podejmuje się po wykonaniu pełnej diagnostyki, która obejmuje badanie wewnątrzustne, zdjęcie panoramiczne (RTG obu szczęk, ukazujące całość uzębienia wraz z zawiązkami zębów) oraz cefalometryczne (RTG czaszki w pozycji bocznej). 

Pomocne w ocenie wady i zaplanowaniu terapii jest również wykonanie gipsowego modelu szczęk. Należy dokonać pomiaru łuków zębowych szczęki dolnej i górnej, co pozwoli ocenić ilość brakującego miejsca. 

Istnieją skuteczne metody rozbudowania łuku za pomocą aparatu ortodontycznego, jeśli brak do 5 mm w łuku. Jeśli stłoczenia zębów powodują ubytek miejsca powyżej 10 mm, zwykle konieczna jest ekstrakcja (usunięcie) czterech przedtrzonowców. Pozwala to na wprowadzenie do łuku przemieszczonych zębów. Leczenie stłoczenia zębów od 6 mm do 9 mm nie ma ustalonej metody. Plan terapii jest indywidualny, modyfikowany zależnie od potrzeb i postępów terapii. 

Jaki aparat wybrać na stłoczone zęby?

Aparat ortodontyczny na stłoczone zęby stosowany jest przede wszystkim w celu uzyskania rozbudowy łuku zębowego. Jego noszenie spowoduje uzyskanie brakującej przestrzeni dla zębów. W przypadku stłoczenia można rozszerzyć szczęki, stosując regularnie aparat ruchomy.

Podczas leczenia ortodontycznego należy pamiętać o dokładnej higienie jamy ustnej. Warto korzystać z produktów opracowanych specjalnie z myślą o pacjentach ortodontycznych np. z linii GUM® ORTHO. Dzięki temu unikniemy dodatkowych problemów związanych z niewystarczającym oczyszczeniem przestrzeni międzyzębowych i dziąseł.

Aby skutecznie zapobiec stłoczeniu zębów u dzieci, u których nastąpi przedwczesna utrata piątych zębów mlecznych, zaleca się wykonanie protezy dziecięcej akrylowej bądź zastosowanie specjalnego utrzymywacza przestrzeni.

Czy wiesz, jak czyścić aparat ortodontyczny?

Stłoczenie zębów dolnych i górnych – co musisz pamiętać?

Stłoczenie zębów dolnych lub górnych, to problem, który może dotknąć zarówno dzieci, jak i dorosłych. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie i podjęcie odpowiednich działań ortodontycznych, aby zapobiec pogorszeniu stanu uzębienia oraz związanych z tym problemów zdrowotnych.

Nieleczone stłoczenia mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak próchnica, choroby dziąseł czy trudności w żuciu. Zęby ustawione zbyt blisko siebie utrudniają ponadto dokładne czyszczenie, co sprzyja gromadzeniu się płytki nazębnej i powstawaniu ubytków. Co więcej, jedynki nachodzące na siebie lub sytuacja, w której inny ząb nachodzi na drugi, po prostu niekorzystnie wpływają na estetykę uśmiechu. Warto pamiętać, że wczesna diagnoza i leczenie ortodontyczne mogą znacznie poprawić komfort życia, estetykę uśmiechu oraz zapobiec dalszym komplikacjom zdrowotnym.

Warto również wspomnieć o znaczeniu wczesnej interwencji ortodontycznej w przypadku stłoczeń zębów u dzieci. Jeśli wada zostanie zauważona na etapie wyrzynania się zębów stałych, odpowiednie leczenie może zapobiec dalszym problemom, takim jak zgryz przewieszony czy inne powikłania związane z niewłaściwym ustawieniem zębów. Wczesna korekta nie tylko poprawia estetykę uśmiechu, ale także umożliwia prawidłowy rozwój całego układu stomatognatycznego, co ma kluczowe znaczenie dla zdrowia jamy ustnej w dorosłym życiu. Co więcej, ortodonta może zalecić zastosowanie aparatów ruchomych, które pomogą rozwiązać problem stłoczeń w przypadku młodszych pacjentów, zanim wada zgryzu stanie się bardziej zaawansowana i wymagająca intensywniejszego leczenia.

Prezentowane powyżej treści mają za zadanie szerzenie ogólnej wiedzy na temat zdrowia jamy ustnej i nie zastępują profesjonalnej opinii lub diagnozy lekarskiej. Zawsze w przypadku problemów zdrowotnych skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.