Stłoczenia zębów – co to jest i jak leczyć?

Stłoczenia zębów to bardzo często występująca wada zgryzu. Wyróżnia się kilka rodzajów zależnie od jej przyczyny. Problemy mogą być uwarunkowane genetycznie (stłoczenie pierwotne) lub wywołane czynnikami środowiskowymi (stłoczenie wtórne). Krzywe zęby należy leczyć, by zapobiegać rozwojowi szeregu powikłań.

Stłoczenia zębów to wada zgryzu, która jest wynikiem braku wystarczającej ilości miejsca w łuku zębowym dla wyrżnięcia się wszystkich zębów. W efekcie zęby mogą na siebie nachodzić, wyrastać w nieprawidłowym miejscu (poza łukiem, jeden pod drugim lub jeden za drugim) lub pod nieodpowiednim kątem.

Istnieją różne przyczyny stłoczonych zębów:

• zbyt duża różnica między wielkością zębów a wielkością kości szczęki i żuchwy, czyli stłoczenie pierwotne (pierwszorzędowe); ma to podłoże genetyczne;
• zbyt wczesna utrata zębów mlecznych trzonowych (czwórek i piątek) lub przedwczesne usunięcie pierwszego mlecznego zęba trzonowego i kła, czyli stłoczenie wtórne (drugorzędowe); wywołują je czynniki środowiskowe; wówczas wyrzynające się uzębienie stałe (najczęściej zęby szóste) przemieszczają się ku przodowi wyrastają w miejscu zębów przednich;
• resztkowy rozrost żuchwy, który wywołuje zmianę ułożenia dolnych zębów przednich wobec podstawy żuchwy, czyli stłoczenie późne (trzeciorzędowe); w tej grupie przyczyn krzywych zębów dolnych wymienia się również wyrzynające się zęby mądrości; zwykle brak jest wystarczającej ilości miejsca w łuku zębowym na pojawiające się trzecie trzonowce, co skutkuje stłoczeniem zębów przez ósemki.

Dowiedz się, kiedy wskazane jest chirurgiczne usuwanie ósemki

Wada zgryzu w postaci stłoczenia zębów jest dostrzegalna gołym okiem. Jej początki mogą być zauważalne już po trzecim roku życia. 

Wygląd zależy bezpośrednio od stopnia zaawansowania zaburzenia oraz rodzaju stłoczeń. Zwykle są to krzywe zęby, nierówno ustawione w łuku zębowym. Niekiedy zęby wyrastają jeden za drugim lub jeden nad drugim. Mogą też wyraźnie na siebie nachodzić lub ustawiać się pod nieodpowiednim kątem w stosunku do pozostałego uzębienia. Czasami dochodzi do obrotu pojedynczych zębów względem pozostałych. 

Stłoczone zęby to problem natury estetycznej. Przede wszystkim zęby ustawione krzywo są nieładne. Stają się powodem do wstydu i niechęci do częstego pokazywania. Osoba ze stłoczonym uzębieniem zwykle zakrywa je dłonią, unika szerokiego i swobodnego uśmiechania się.

Wada niesie ze sobą także ryzyko rozwoju powikłań zdrowotnych Nierówne zęby mogą istotnie burzyć symetrię twarzy. U dzieci stłoczenia zębów skutkują licznymi nieprawidłowościami, np.: oddychaniem przez usta czy niewłaściwym połykaniem charakterystycznym dla okresu niemowlęcego. 

Jeśli zęby wyrosną pod niewłaściwym kątem lub nastąpi ich obrót względem pozostałych, ich krawędzie mogą odpowiadać za powstawanie drobnych ran na brzegach języka lub po wewnętrznej stronie warg i policzków. Niekiedy występuje też ból stłoczonych zębów, zwłaszcza w fazie wzrostu i powstawania wady. 

Najczęstszym powikłaniem stłoczenia zębów staje się gromadzenie płytki i kamienia nazębnego wskutek znacznie utrudnionego szczotkowania. Zęby ułożone zbyt ciasno ograniczają również możliwość właściwego użycia nici dentystycznej. Komplikuje to utrzymanie prawidłowej higieny jamy ustnej. Powstają warunki sprzyjające występowaniu zmian próchniczych czy rozwojowi paradontozy.

Metoda terapii wady zgryzu zawsze musi być dobrana przez ortodontę indywidualnie, zależnie od stopnia zaawansowania. Decyzję o tym, jak leczyć stłoczenie zębów podejmuje się po wykonaniu pełnej diagnostyki, która obejmuje badanie wewnątrzustne, zdjęcie panoramiczne (RTG obu szczęk, ukazujące całość uzębienia wraz z zawiązkami zębów) oraz cefalometryczne (RTG czaszki w pozycji bocznej). 

Pomocne w ocenie wady i zaplanowaniu terapii jest również wykonanie gipsowego modelu szczęk. Należy dokonać pomiaru łuków zębowych szczęki dolnej i górnej, co pozwoli ocenić ilość brakującego miejsca. 

Istnieją skuteczne metody rozbudowania łuku za pomocą aparatu ortodontycznego, jeśli brak do 5 mm w łuku. Jeśli stłoczenia zębów powodują ubytek miejsca powyżej 10 mm, zwykle konieczna jest ekstrakcja (usunięcie) czterech przedtrzonowców. Pozwala to na wprowadzenie do łuku przemieszczonych zębów. Leczenie stłoczenia zębów od 6 mm do 9 mm nie ma ustalonej metody. Plan terapii jest indywidualny, modyfikowany zależnie od potrzeb i postępów terapii. 

Aparat ortodontyczny na stłoczone zęby stosowany jest przede wszystkim w celu uzyskania rozbudowy łuku zębowego. Jego noszenie spowoduje uzyskanie brakującej przestrzeni dla zębów. W przypadku stłoczenia można rozszerzyć szczęki, stosując regularnie aparat ruchomy. 

Podczas leczenia ortodontycznego należy pamiętać o dokładnej higienie jamy ustnej. Warto korzystać z produktów opracowanych specjalnie z myślą o pacjentach ortodontycznych. Dzięki temu unikniemy dodatkowych problemów związanych z niewystarczającym oczyszczeniem przestrzeni międzyzębowych i dziąseł. 

Pasta do zębów przy aparacie ortodontycznym GUM® Ortho

Aby skutecznie zapobiec stłoczeniu zębów u dzieci, u których nastąpi przedwczesna utrata piątych zębów mlecznych, zaleca się wykonanie protezy dziecięcej akrylowej bądź zastosowanie specjalnego utrzymywacza przestrzeni.

Czy wiesz, jak czyścić aparat ortodontyczny?

Prezentowane powyżej treści mają za zadanie szerzenie ogólnej wiedzy na temat zdrowia jamy ustnej i nie zastępują profesjonalnej opinii lub diagnozy lekarskiej. Zawsze w przypadku problemów zdrowotnych skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.