Szczękościsk – najważniejsze przyczyny i możliwości leczenia

Czym jest szczękościsk i jakie są jego objawy?

Szczękościskiem nazywamy mimowolne lub samoistne zaciskanie mięśni stawu skroniowo-żuchwowego. Ze względu na charakterystyczne symptomy, łatwo jest zauważyć szczękościsk. Objawy tej przypadłości są dość oczywiste – u osoby nią dotkniętej niemożliwe jest częściowe lub całkowite otwarcie ust. Równolegle występują także inne niedogodności, takie jak:

• ból głowy, ucha lub gardła,
• sztywnienie karku,
• ból żuchwy przy jedzeniu lub mówieniu,
• zgrzytanie zębami (bruksizm),
• gorączka,
• ogólne osłabienie.

Równie często, jak u dorosłych, występuje również szczękościsk u dzieci. Niezależnie od wieku, długotrwały lub nawracający szczękościsk wymaga konsultacji lekarskiej. Bagatelizowany i nieleczony nie tylko w znacznym stopniu uniemożliwia normalne funkcjonowanie, ale może też mieć poważne konsekwencje.

Odczuwasz ból twarzy w okolicy skroni i policzka? To może być zespół Costena! 

Szczękościsk – przyczyny

Powodem, dla którego nigdy nie należy ignorować dokuczliwego szczękościsku jest fakt, że może on być przyczyną niebezpiecznych, a niekiedy nawet śmiertelnych zmian chorobowych. Zmiany te zazwyczaj zlokalizowane są w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego, ale niekiedy szczękościsk mogą powodować również choroby neurologiczne lub ogólnoustrojowe. Wśród najpoważniejszych należy wymienić:

• stany zapalne (także gardła),
• ropienie,
• nowotwory (w tym również guz mózgu),
• nabyta lub wrodzona dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego,
• zator lub wylew,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• epilepsja,
• tężec.

Są to rzecz jasna sytuacje skrajne. Znacznie częściej występuje:

• szczękościsk po usunięciu ósemki – jest to normalna i bardzo często występująca reakcja po zabiegu stomatologicznym; szczękościsk po wyrwaniu ósemki może utrzymywać się do 48 godzin;
• szczękościsk po znieczuleniu – najczęściej pojawia się po znieczuleniu przewodowym i również może trwać do 48 godzin; jeśli nie ustępuje on po tym czasie, warto udać się do stomatologa, który określi stopień szczękościsku i wdroży odpowiednie leczenie;
• szczękościsk na tle nerwowym – zwykle występuje w nocy i jest spowodowany stresem lub zażywaniem substancji psychoaktywnych, a także nieleczonymi nerwicami i innymi zaburzeniami psychicznymi.

W przypadku szczękościsku samo postawienie diagnozy nie jest skomplikowane i zazwyczaj pada ona już po pierwszym kontakcie z lekarzem rodzinnym. Więcej problemów sprawia natomiast ustalenie jego podłoża. Lekarz, podejrzewając możliwą przyczynę, może zlecić szereg pomocnych w tym badań. W pierwszej kolejności zwykle jest to diagnostyka obrazowa – prześwietlenie, KT, lub NMR. Dodatkowo zaleca się również badanie stomatologiczne, neurologiczne lub laryngologiczne.

Jak leczy się szczękościsk – główne rodzaje terapii

Leczenie szczękościsku uzależnione jest od tego, na jakim podłożu powstał. Naturalnie w pierwszej kolejności terapia powinna mieć na celu wyeliminowanie głównej przyczyny. W wielu przypadkach jednak szczękościsk leczy się także objawowo, redukując lub eliminując mimowolne zaciskanie się mięśni skroniowo-żuchwowych, niezależnie od ich genezy.

Zarówno pomocniczo, jak i jako główne leczenie w przypadku szczękościsku na tle nerwowym, spowodowanego zgrzytaniem zębów lub dysfunkcją stawu największą skuteczność wykazują szyny okluzyjne. Nosi się je przynajmniej 8 godzin dziennie w ciągu doby. Ponieważ najpowszechniejszy jest szczękościsk w nocy, to zazwyczaj szyny te zakłada się przed snem. Bardzo dobrze redukują napięcia mięśniowe, a w konsekwencji również bolesność szczękościsku.

Szczękościsk po wyrwaniu ósemki lub innego zęba trzonowego nie musi być leczony żadną z powyższych metod. W takich przypadkach szczękościsk ustępuje samoistnie, jak tylko rana po zabiegu stomatologicznym zagoi się. W większości wystarczą leki przeciwbólowe.

Dowiedz się, jakie mogą być inne powikłania po usunięciu ósemki

Właściwa higiena jamy ustnej przy szczękościsku

Noszenie szyny okluzyjnej – choć bardzo skuteczne w leczeniu szczękościsku – może być przyczyną problemów w jamie ustnej, zwłaszcza jeśli terapia trwa dłuższy czas. Wiąże się z nią ryzyko powstawania podrażnień dziąseł, wzmożonego gromadzenia się płytki bakteryjnej (a w konsekwencji także próchnicy), powstawania pleśniawek lub aft. W tym czasie zaleca się intensywniejszą niż zwykle higienę jamy ustnej, w tym:

• dokładne szczotkowanie zębów po każdym posiłku,
• używanie delikatnych produktów do codziennej pielęgnacji – podrażniona jama ustna źle znosi mocne specyfiki; warto więc zakupić produkt, który wpływa korzystnie na dziąsła, np. pastę GUM®ActiVital®,
• stosowanie płukanek i delikatnych płynów do płukania bez alkoholu – produkty takie jak płyn GUM ActiVital® nie tylko działają kojąco na jamę ustną, ale także skutecznie zwalczają płytkę nazębną, zapobiegając przywieraniu bakterii do powierzchni zęba.

Bardziej niż zwykle należy również przykładać się do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych. Punktem obowiązkowym jest nitkowanie zębów lub – w przypadku szczególnej wrażliwości – zastąpienie nici dentystycznej nieco łagodniejszymi przyrządami, takimi jak szczoteczki interdentalne. 

Osoby niewprawione w nitkowaniu mogą z powodzeniem używać małej, delikatnej szczoteczki do przestrzeni międzyzębowej GUM® SOFT-PICKS® PRO. Jej zakrzywiona konstrukcja oraz miękkie, gumowe włosie umożliwiają dotarcie do wszystkich trudno dostępnych miejsc bez podrażniania wrażliwych dziąseł.

Dzięki temu możemy uniknąć dość częstych powikłań występujących przy noszeniu szyn okluzyjnych, a i leczenie szczękościsku stanie się skuteczniejsze i bezproblemowe.

Prezentowane powyżej treści mają za zadanie szerzenie ogólnej wiedzy na temat zdrowia jamy ustnej i nie zastępują profesjonalnej opinii lub diagnozy lekarskiej. Zawsze w przypadku problemów zdrowotnych skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.