Zapalenie jamy ustnej - jak je rozpoznać?

Zapalenie jamy ustnej to nieprzyjemna dolegliwość, która może mieć różne podłoże. Wśród przyczyn wymienia się najczęściej infekcje bakteryjne, wirusowe lub grzybicze rozwijające się w ustach. Często także inne czynniki mogą prowadzić do mechanicznego podrażnienia śluzówki. Są to m.in.: niewłaściwie dopasowana proteza zębowa czy aparat ortodontyczny. 

Niezależnie od bezpośredniej przyczyny, zapaleniu jamy ustnej towarzyszą wspólne objawy. Przede wszystkim jest to nieprzyjemny ból w jamie ustnej oraz obrzęk śluzówki. Zwykle w ustach pojawia się zauważalna zmiana o różnej postaci określana mianem pęcherzyka, nadżerki czy owrzodzenia. Często dołączają trudności z przełykaniem, co w znacznym stopniu utrudnia spożywanie posiłków. 

To, jak leczyć zapalenie jamy ustnej, ma ścisły związek z bezpośrednią przyczyną odpowiedzialną za rozwój dolegliwości. Jeśli jest ona uchwytna, należy jak najszybciej dążyć do przerwania narażenia na czynnik drażniący. Zawsze stosuje się też terapię objawową, by zmniejszyć nasilenie nieprzyjemnych objawów.

Sprawdź, jakie mogą być skutki urazów w jamie ustnej 

Ból utrudniający przełykanie

Dyskomfort bólowy utrudniający przełykanie to jeden z pierwszych sygnałów rozwijających się z przypadku zapalenia błony śluzowej jamy ustnej. Ból jest z reguły bardzo intensywny i nieprzyjemny. Wpływa na ograniczenie codziennej aktywności, gdyż odczuwalny jest podczas mówienia czy jedzenia. Jeśli stan zapalny jamy ustnej będzie silnie zaawansowany, dolegliwości bólowe mogą pojawić się także w trakcie picia.

Swędzenie i drapanie w jamie ustnej

Swędzenie i drapanie w jamie ustnej są uznawane jako szczególnie dokuczliwe, gdyż trudno znaleźć rozwiązanie przynoszące szybką ulgę. Drapanie jest uciążliwe nawet podczas przyjmowania pokarmów. Najczęściej przyczyną jest infekcja wirusowa lub rozwijająca się grzybica. Niekiedy też swędzenie może być sygnałem poprzedzającym pojawienie się zmiany w postaci afty.

Owrzodzenie jamy ustnej - białe lub żółte

Zmiany na powierzchni błony śluzowej w postaci białych lub żółtych owrzodzeń jamy ustnej to kolejny objaw mogący wskazywać na stan zapalny. Zwykle utrzymują się od kilku do kilkunastu dni, odpowiadając za miejscowe podrażnienie i ból.

Afty

Afty w jamie ustnej to kolejny nieprzyjemny i bolesny objaw zapalenia. Zamiany przyjmują postać niewielkich rozmiarów płytkich nadżerek. Zwykle cechuje je okrągły lub owalny kształt. Powstały stan zapalny powoduje, że tworząca się zmiana przyjmuje barwę czerwoną, a w środkowej części pojawia się przebarwienie w kolorze białym lub żółtym. Najczęściej przyczyną są m.in: mechaniczne otarcia podczas szczotkowania, nadgryzienie policzka czy języka oraz rozpoczęcie terapii aparatem nazębnym. Aftowe zapalenie jamy ustnej może też wykazywać związek z niedoborami witaminowymi, zwłaszcza brakiem tych z grupy B.

Biały nalot na języku

Nalot na języku w kolorze białym to objaw wywoływany przez różne czynniki. Najczęściej jest wynikiem rozwijającej się grzybicy jamy ustnej. Wówczas jego wygląd przypomina gruby kożuch pokrywający język. Biały nalot może również wskazywać na bakteryjne zapalenie jamy ustnej. Jeśli towarzyszą mu zmiany w postaci ropnych nacieków obejmujących migdałki, rozpoznaje się anginę. Gdy biała barwa na języku zanika samoistnie, a ten zmienia barwę na malinowy i staje się gładki, wskazuje to na płonicę. 

Język może być pokryty białym nalotem także z powodu błędów higienicznych. Niedostateczny poziom higieny jamy ustnej bez czyszczenia powierzchni języka z osadów i resztek pokarmu powoduje, że język pokrywa nalot w kolorze białym.

Sprawdź, na co się narażać, kiedy nie czyścisz języka w czasie szczotkowania zębów 

Kontaktowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej

Czasami stan zapalny w jamie ustnej może rozwinąć się na podłożu alergicznym w wyniku bezpośredniego kontaktu z czynnikiem drażniącym. Wówczas diagnozuje się kontaktowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej. Przyczyną odpowiedzialną za podrażnienie może być m.in.: pokarm (orzechy, jajka, kakao), wybrane przyprawy (np.: cynamon), nikiel zawarty w materiale, z którego wykonane są protezy czy aparat nazębny, niektóre składniki kosmetyków do pielęgnacji ust (szminek, balsamów) czy produktów higienicznych (tj.: pasta do zębów, płyn do płukania jamy ustnej czy klej do protez).

Jak dbać o higienę jamy ustnej przy zapaleniu? 

Aby zmniejszyć przykre dolegliwości związane z podrażnieniem jamy ustnej, warto dbać o higienę z zastosowaniem odpowiednio dopasowanych produktów. Ważna jest w tym przypadku nie tylko szczoteczka do zębów z miękkim włosiem, ale również pasta do zębów zawierająca właściwie dobrane składniki skuteczne w walce z istniejącą płytką bakteryjną i jednocześnie ograniczające rozwój nowych drobnoustrojów. Zaleca się codzienne mycie zębów za pomocą delikatnych ruchów szczoteczką. 

Gdy rozwinie się stan zapalny jamy ustnej, warto zastanowić się, czym płukać usta. Korzystne efekty przyniesie antyseptyczna płukanka, która zawiera podwójny system antybakteryjny oparty na działaniu chlorheksydyny oraz chlorku cetylopirydyny. 

Należy pamiętać, że objawy zapalenia jamy ustnej zawsze warto skonsultować z lekarzem, który ustali przyczynę dolegliwości i zaproponuje odpowiednie postępowanie terapeutyczne. Jednocześnie należy skrupulatnie dbać o higienę jamy ustnej, by przeciwdziałać dalszemu rozwojowi zmian. 

Prezentowane powyżej treści mają za zadanie szerzenie ogólnej wiedzy na temat zdrowia jamy ustnej i nie zastępują profesjonalnej opinii lub diagnozy lekarskiej. Zawsze w przypadku problemów zdrowotnych skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.