Ząbkowanie – kiedy się zaczyna, jak się objawia i jak łagodzić ból? 

Kalendarz ząbkowania – kiedy wyrzynają się pierwsze zęby? 

Ząbkowanie to powolny proces. Faktycznie rozpoczyna się już około 6 tygodnia ciąży. Od tego momentu rozwijają się zawiązki zębów, które stopniowo zaczyna pokrywać szkliwo. Przyrasta ono jeszcze po urodzeniu, a gdy pokryje w pełni całego zęba, zaczyna się rozwój korzenia. To właśnie wzrost korzenia ostatecznie decyduje o widocznej gołym okiem fazie ząbkowania niemowląt, gdyż wypycha koronę zęba przez tkanki dziąsła.

Pierwsze ząbki u niemowlaka przeciętnie pojawiają się około 6 miesiąca. Nie ma tu sztywnej reguły. Każde dziecko rozwija się osobniczo w tempie zależnym częściowo od obciążenia genetycznego. Jeśli u rodziców pierwsze ząbki pojawiły się we wcześniejszym etapie rozwoju (np.: ząbkowanie w 3-4 miesiącu), dziecko prawdopodobnie również szybciej niż większość rówieśników będzie ząbkować. Choć dokładny przebieg wyrzynania mleczaków przebiega zawsze dość indywidualnie, na podstawie obserwacji rozwoju niemowląt ustalono jednak ogólny kalendarz ząbkowania:

• zwykle pierwsze pojawiają się jedynki w dolnej szczęce (ok. 5-9. miesiąca),
• dołącza do nich odpowiednio zlokalizowane uzębienie w górnej szczęce (ok. 5-12 miesiąca),
• następnie pojawiają się dolne i górne dwójki (ok. 9-13 miesiąca),
• kolejno wyrastają pierwsze zęby trzonowe, czyli czwórki dolne i górne (ok. 10-18 miesiąca) oraz trójki ,czyli kły (ok. 15-20 miesiąca),
• jako ostatnie dziąsła przebijają dolne i górne piątki, czyli drugie trzonowce (ok. 23-31 miesiąca).

To, kiedy rozpoczyna się ząbkowanie oraz jak długo trwa, zależy od wielu czynników – w tym uwarunkowań genetycznych oraz środowiskowych. Szerzej na ten temat piszemy w dalszej części tekstu. Tutaj pozostajemy przy czasie wyrzynania się ząbków. Istnieją bowiem tzw. „grupy ząbkowania”, które dzielą ząbkowanie dziecka pod względem czasu oraz kolejności wyrzynania się poszczególnych zębów. 

I tutaj ząbkowanie u niemowlaków dzieli się na:

• ząbkowanie przedwczesne - w tej grupie zęby wyrzynają się przed terminem urodzenia dziecka. Może to oznaczać, że dziecko rodzi się już z zębami lub że ząbkowanie rozpoczyna się w pierwszych miesiącach życia;
• ząbkowanie wczesne: w tej grupie ząbkowanie rozpoczyna się w okresie od 2 do 4 miesiąca życia. Zwykle pierwszymi zębami, które się wyrzynają w tym okresie, są siekacze dolne;
• ząbkowanie prawidłowe (właściwe) – czyli pomiędzy 5 a 8 miesiącem życia;
• ząbkowanie opóźnione – ząbkowanie rozpoczyna się po 9 miesiącu życia. W tej sytuacji pierwszymi zębami, które się wyrzynają, są zwykle siekacze górne.

Czy fakt, że u Twojego dziecka ząbkowanie odbywa się szybciej lub później niż u innych dzieci, powinien być powodem do niepokoju? Odpowiedź jest prosta: absolutnie nie. Każde dziecko rozwija się w swoim tempie, dlatego objawy ząbkowania u niemowlaka są różne pomiędzy poszczególnymi. Odpowiadają za to m.in. odziedziczone po rodzicach geny. Możesz mieć stuprocentową pewność, że ząbkowanie u Twojego dziecka rozpoczęło się we właściwym momencie.

Przeczytaj, co powinnaś wiedzieć o leczeniu zębów w ciąży 

Ile trwa ząbkowanie?

Ząbkowanie u dziecka to proces rozłożony w czasie. Trwa zwykle aż do 31 miesiąca życia dziecka. Kończy się pojawieniem garnituru 20 zębów mlecznych przed 3. urodzinami. Czasem może wystąpić opóźnione ząbkowanie, gdy przez 12 miesięcy brak pierwszych zębów. Jest to sygnał dla rodziców do złożenia wizyty konsultacyjnej u pediatry lub stomatologa dziecięcego. 

Ząbkowanie – objawy typowe i nietypowe – jak rozpoznać?

W większości przypadków trudno przeoczyć moment, kiedy dziecko ząbkuje. Należy jednak pamiętać, że objawy wychodzenia zębów nie muszą pojawić się u każdego niemowlaka. Pomimo indywidualnego rozwoju każdego malucha, istnieje kilka typowych objawów pozwalających rozpoznać ząbkowanie u niemowląt.

Jaki są wywoływane przez ząbkowanie objawy? Oto, czego można spodziewać się w tym okresie:

• wkładanie do buzi rączek oraz każdego przedmiotu – rozsadzające dziąsła ząbki wywołują silny dyskomfort oraz ból, więc dziecko odruchowo próbuje dostać się do jego źródła, aby go pozbyć. Te objawy objawy ząbkowania u niemowląt są całkowicie naturalne, a można je wykorzystać przy stosowaniu schłodzonych gryzaków;
• bardzo intensywne ślinienie - podczas ząbkowania wyrzynające się zęby stymulują ślinianki, powodując zwiększoną produkcję śliny. To również naturalna reakcja organizmu na bodziec i ma na celu nawilżenie jamy ustnej w celu ułatwienia przejścia zęba przez dziąsło;
• rozpulchnione i zaczerwienione wały dziąsłowe - kiedy ząb zaczyna się wyrzynać, musi przebić się przez tkanki dziąseł. Ten proces może powodować nacisk i obrzęk wokół miejsca wyrzynania się;
• swędzenie i ból dziąseł – jest to naturalny i (niestety) nieunikniony efekt wyrastania zębów, które przebijają tkanki składające się na dziąsła. To główne powody rozdrażnienia dziecka i wybuchania płaczem w tym okresie;
• podwyższona temperatura (nie przekraczająca jednak 38°C i trwająca nie dłużej niż 3 dni) - wyrzynanie zębów wiąże się z miejscowym stanem zapalnym w dziąsłach, co aktywuje układ odpornościowy dziecka, a to skutkuje podwyższoną temperaturą ciała. Jest to naturalna odpowiedź organizmu na obecność obcych substancji w organizmie;
• problemy z zasypianiem i snem nocnym – częstsze wybudzanie, zwiększona potrzeba przytulania;
• zmniejszony apetyt – dyskomfort wywołany bólem oraz podrażnieniem dziąseł jest głównym czynnikiem, przez który niemowlak ma ograniczony apetyt;
• marudzenie, zwiększona drażliwość i płacz. 

Często objawy ząbkowania sygnalizują moment przebicia dziąsła przez pierwszy ząb z ok. miesięcznym wyprzedzeniem. 

W pewnej grupie dzieci okres, kiedy zaczyna się ząbkowanie przebiega niestandardowo. Wówczas mogą wystąpić nietypowe objawy ząbkowania tj.: zwiększona ilość wydzieliny w nosie przypominająca katar, krótkotrwałe napady kaszlu, wysypka skórna, drapanie się po uchu, zmiana barwy stolca, biegunka czy wymioty. Każdorazowo takie symptomy należy obserwować i jeśli nie są jednorazowe, skonsultować z pediatrą w celu wykluczenia innego podłoża.

Genetyka i czynniki środowiskowe a ząbkowanie u niemowlaka

Jednym z kluczowych czynników mających wpływ na ząbkowanie u niemowlaka  - zarówno czas jego rozpoczęcia, jak i długość trwania – są czynniki genetyczne. Niektóre fachowe badania sugerują nawet, że aż w 70%, podczas gdy inne są bardziej ostrożne i dają 40-50%. Niezależnie od tego pewnym jest, że czynniki genetyczne mogą wpływać na tempo i kolejność wyrzynania się zębów u dziecka. Istnieją też badania sugerujące, że dzieci, których rodzice mieli trudności z ząbkowaniem, mogą mieć większe ryzyko podobnych doświadczeń

Na ząbki u niemowlaka mają też wpływ czynniki środowiskowe. Na przykład - stres matki w ciąży może mieć wpływ na rozwój zębów dziecka. Inne źródła podają, że szybciej ząbkują dzieci urodzone wiosną i krótko karmione piersią. Należy jednak mieć na uwadze, że wpływ czynników genetycznych i środowiskowych na ząbkowanie jest wciąż przedmiotem badań.

Dowiedz się, kiedy wypadają zęby mleczne i czy bolą 

Bolesne ząbkowanie – jak pomóc dziecku? 

Bolesne ząbkowanie to nieprzyjemny i trudny czas zarówno dla malucha, jak i rodziców. Wymaga od nich większej wyrozumiałości i troski, by pomóc maluchowi go przejść. Objawy ząbkowania u niemowlaka pojawiają się ze zmiennym natężeniem. Falę nieprzyjemnych symptomów zwykle można ukoić, masując opuchnięte dziąsła. Najlepiej spisują się w tym celu jałowe gaziki nasączone przegotowaną wodą nawinięte na palec rodzica lub specjalne silikonowe szczoteczki. 

Na ząbkowanie doskonale sprawdzają się też wszelkiego rodzaju gryzaki, często z dodatkowymi wypustkami masującymi. Część z nich można schłodzić w lodówce, co zwiększa uczucie ulgi u niemowlaka. Rozdrażnienie i płacz dziecka łagodzi bliskość mamy czy taty. Przytulanie bądź noszenie w chuście to świetne rozwiązanie. Nie ma idealnego złotego środka, każdy rodzic na bazie własnego doświadczenia, powinien odkryć, co jest dobre na ząbkowanie jego własnego malucha.

Ulgę przyniosą dziecku również kompresy. Mogą być wykonane w prosty sposób – należy nasączyć czystą gazę w wywarze rumianku lub szałwii, wykręcić ją, a następnie przyłożyć do miejsca wyrzynania się dziąsła na 2-3 minuty. Co na ząbkowanie u niemowlaka może jeszcze pomóc? Inne rozwiązania aplikowane bezpośrednio na dziąsła to żele i maści. W aptekach oraz dobrych drogeriach można znaleźć takie właśnie środki przeznaczone na ząbkowanie u niemowlaków. 

W zależności od formuły mają one odmienne substancje czynne odpowiadające za załagodzenie podrażnień. Dlatego objawy ząbkowania  u niemowląt mogą być bardziej znośne dzięki lidokainie, benzokainie lub innym środkom, które nie szkodzą w żaden sposób dziecku. Ważne jest, aby zawsze czytać i stosować się do zaleceń producenta oraz skonsultować się z lekarzem pediatrą przed użyciem żelu na ząbkowanie. Niektóre żele mogą mieć ograniczenia dotyczące wieku lub dawkowania. Dodatkowo należy pamiętać, że żele na ząbkowanie mogą jedynie złagodzić objawy, ale nie przyspieszą procesu ząbkowania.

Kiedy dziecko zaczyna ząbkować, objawy są trudne do pomylenia z czymkolwiek innym. Pamiętaj, że oprócz wyżej wymienionych sposobów rozdrażnienie i płacz dziecka łagodzi bliskość mamy czy taty. Przytulanie bądź noszenie w chuście to świetne rozwiązanie. 

Nie ma idealnego złotego środka, każdy rodzic na bazie własnego doświadczenia, powinien odkryć, co jest dobre na ząbkowanie jego własnego malucha.

Ząbki u niemowlaka objawy mają zawsze podobne, dlatego opisane tu środki niosące pomoc sprawdzą się u każdego.

Czy wiesz, czym jest próchnica butelkowa i jak jej zapobiegać? 

Co na ząbkowanie? 

Szybką i skuteczną ulgę w uśmierzeniu dyskomfortu spowodowanego swędzącymi i obolałymi dziąsłami u niemowlaka przynoszą specjalne preparaty. W aptekach dostępna jest szeroka gama produktów dedykowanych dla niemowlaka. Najpowszechniejsza forma to maść lub żel na ząbkowanie nakładane bezpośrednio na bolące dziąsła. Cechuje je głównie działanie łagodzące podrażnienie tkanek, przeciwzapalne oraz znieczulające. 

Jeśli ząbkowanie jest bardzo bolesne, rekomenduje się zastosowanie preparatów przeciwbólowych na bazie paracetamolu lub ibuprofenu. Każdorazowo, bez względu na wybrany produkt, należy dawkować go zgodnie z ulotką informacyjną.

Jak dbać o pierwsze zęby dziecka? 

Już od pierwszych dni życia dziecka, jeszcze zanim zaczną wyrzynać się ząbki, można przecierać delikatnie dziąsła wilgotną gazą lub specjalnymi chusteczkami do czyszczenia dziąseł. Taka operacja zalecana jest dwa razy dziennie - rano i wieczorem.

Jeśli już choć pierwszy ząb przebije dziąsło, należy rozpocząć naukę prawidłowych nawyków higienicznych. Najlepiej rozpocząć przygodę ze szczotkowaniem po uprzednim wyborze adekwatnych akcesoriów. Należy zaopatrzyć się w szczoteczkę do zębów dla niemowlaka.

Posiada ona małą główkę dopasowaną wielkością do buzi malucha oraz miękkie włosie dla delikatnego mycia uzębienia i dziąseł. Cechuje ją też ergonomiczny uchwyt, który pozwala na swobodne manewrowanie podczas mycia. Dla najmłodszych warto również wybrać specjalną pastę do zębów, która będzie skutecznie usuwała osad nazębny i chroniła zęby przed próchnicą.

Podpowiadamy, jak nauczyć dziecko mycia zębów

A co po wyrżnięciu się zębów?

Wyjaśniliśmy już, co na ząbkowanie u dzieci oraz jak przebiega ten proces. Co robić, gdy zęby już się wyrżnęły? Obowiązkiem rodzica jest sprawdzanie, czy dziąsła są w prawidłowym stanie. W jaki sposób można to poznać? W osobnym tekście wyjaśniamy, jak wyglądają zdrowe dziąsła - zajrzyj tam, jeśli Twoje dziecko ma już pierwsze mleczaki.

Pamiętaj, że oprócz higieny i pielęgnacji jamy ustnej dziecka niezbędna będzie także prawidłowa dieta. Należy unikać nadmiaru słodyczy oraz napojów gazowanych. Pamiętaj, że każde dziecko jest inne, dlatego ważne jest dostosowanie higieny jamy ustnej do indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka. Jeśli masz wątpliwości lub pytania dotyczące higieny zębów niemowlaka, zawsze warto skonsultować się z lekarzem dentystą lub pediatrą.

Zrób to również niezwłocznie, jeśli zauważysz takie objawy, jak na przykład spuchnięte dziąsło u dziecka. Im szybciej zareagujesz na niepokojące zmiany, tym szybciej będzie można zastosować odpowiednią kurację, która pozwoli na załagodzenie efektów problemu.

Zadbaj o właściwe środki do zębów

Jeśli chcesz solidnie zadbać o mleczaki Twojego dziecka, warto wówczas sięgnąć po produkty marki GUM, należącej do japońskiej firmy Sunstar. Dlaczego? Ponieważ oferuje ona pasty i szczoteczki do zębów stworzone z myślą o najmłodszych. Szczoteczki wyposażone są w miękkie włosie, dzięki czemu można precyzyjnie pielęgnować zarówno zęby, jak i dziąsła bez ryzyka ich podrażnienia.

A pasty do zębów marki GUM mają w swojej formule m.in. fluor, który wspomaga w mineralizacji zębów oraz wzmacnia dziąsła. Warto już od najmłodszych lat dawać dziecku wszystko to, co pozwoli na prawidłowy rozwój zębów i pozwoli na uniknięcie problemów jamy ustnej.

Produkty GUM możesz znaleźć w internetowych oraz stacjonarnych aptekach, drogeriach oraz sklepach specjalizujących się w produktach stomatologicznych. Pomimo swojej wysokiej jakości są one dostępne w bardzo przystępnych cenach. Dlatego zapoznaj się z ofertą GUM już dzisiaj i wybierz produkty najlepsze nie tylko dla Twojego dziecka, ale również dla Ciebie.

Prezentowane powyżej treści mają za zadanie szerzenie ogólnej wiedzy na temat zdrowia jamy ustnej i nie zastępują profesjonalnej opinii lub diagnozy lekarskiej. Zawsze w przypadku problemów zdrowotnych skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.