
Pleśniawki u dorosłych – jak je skutecznie leczyć?
Pleśniawki w jamie ustnej, znane również jako grzybica jamy ustnej lub kandydoza, to infekcja wywołana przez nadmierny rozwój grzybów z rodzaju Candida. Chociaż pleśniawki są powszechnym problemem zdrowotnym, mogą powodować znaczny dyskomfort, a w niektórych przypadkach prowadzić do poważniejszych komplikacji.

Niekiedy jednak są jedynie sygnałem świadczącym o poważniejszej chorobie, dlatego nie należy ich bagatelizować. Warto wiedzieć, w jaki sposób powstają i co może być ich przyczyną. Leczenie pleśniawek jest bowiem najskuteczniejsze, jeśli zostanie podjęte na wczesnym etapie ich rozwoju.
Co to są pleśniawki i jakie są ich objawy?
Pleśniawki jamy ustnej są bezkształtnymi, białawymi plamkami dość często pojawiającymi się na języku, podniebieniu lub wewnętrznej stronie policzków. Ze względu na stosunkowo dużą wypukłość i chropowatą strukturę, pleśniawki u dorosłych przypominają nieco nadżerki lub owrzodzenie. Pleśniawki na języku lub innych częściach jamy ustnej są także tkliwe i łatwo je podrażnić.
Objawami towarzyszącymi pleśniawkom u dorosłych są:
- bolesność,
- pieczenie w jamie ustnej,
- podrażnienie błon śluzowych,
- trudności z przełykaniem,
- pękanie kącików ust,
- ból gardła.
Przy złym stanie zdrowia możemy zaobserwować większe rozproszenie pleśniawek w jamie ustnej. Poza wewnętrzną stroną policzków i językiem, pojawią się także pleśniawki na podniebieniu lub na wargach. Jeśli przyczyną powstania pleśniawek są infekcje grzybicze jelit lub niedożywienie, mogą im towarzyszyć także inne objawy. Wskazaniem do szerszej diagnostyki powinny być symptomy takie jak: długotrwałe bóle brzucha, biegunka, nudności lub niestrawność.
Przyczyny pleśniawek u dorosłych
Przyczyną pleśniawek na języku, na wardze lub na podniebieniu są występujące w jamie ustnej i przełyku drożdżaki Candida Albicans, Histoplasma lub Blastomyces. U zdrowego człowieka są one częścią naturalnej flory, jednakże w przypadku zachwianej równowagi bakteryjnej mogą być również przyczyną zakażenia. Taki stan najczęściej spowodowany jest niewłaściwą higieną jamy ustnej, zwłaszcza u osób noszących aparat ortodontyczny lub protezę dentystyczną.
Poznaj 5 najważniejszych zasad higieny jamy ustnej przy aparacie ortodontycznym
Niekiedy pleśniawki w ustach u dorosłych mogą pojawić się w wyniku poważniejszych schorzeń lub zaburzenia równowagi organizmu. Dochodzi do tego w przypadku:
- osłabienia odporności w wyniku wrodzonego niedoboru lub przyjmowania leków immunosupresyjnych,
- cukrzycy,
- przyjmowania antybiotyków,
- diety bogatej w cukry,
- braków witaminy B12, witaminy D lub żelaza,
- grzybiczej infekcji przewodu pokarmowego,
- wyjałowienia jelitowej flory bakteryjnej,
- choroby zapalnej jelit.
Istotna jest również odpowiedź na pytanie, czy pleśniawki są zaraźliwe. Niestety, jak w przypadku każdej choroby grzybiczej, ich źródłem może być kontakt z osobą zakażoną. Największe ryzyko choroby niosą czynności takie, jak pocałunek oraz jedzenie lub picie ze wspólnego naczynia.
Czy pleśniawki i afty są tym samym?
Afty to niewielkie (1 mm - 2 cm), okrągłe, zapalne owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej, zlokalizowane najczęściej na języku, podniebieniu lub wewnętrznej stronie policzka. Są bardzo podobne do tego, jak wyglądają pleśniawki i z tego powodu są często z nimi mylone.
Preparaty z linii GUM® AftaClear działają okluzyjnie, tworząc ochronną warstwę na zmianie. Dodatkowo łagodzą ból, redukują stan zapalny i przyspieszają proces gojenia. W wielu przypadkach mogą być więc używane uzupełniająco w leczeniu pleśniawek. Zapobiegają bowiem rozprzestrzenianiu się zakażenia i zapobiegają jego nawrotom.
Jak leczyć pleśniawki w jamie ustnej?
Leczenie pleśniawek u dorosłych nie jest skomplikowane i zwykle wystarczą domowe sposoby lub leki, w które bez recepty można zaopatrzyć się w aptece. Ważne jest jednak podjęcie wczesnych działań, nim zakażenie obejmie gardło i przełyk.
Pleśniawki u dorosłych – leki i terapia
Diagnostyka pleśniawek u dorosłych jest rzadka i prowadzi się ją właściwie tylko wtedy, gdy istnieje ryzyko, iż są one wynikiem innych schorzeń. Do właściwego określenia charakteru choroby konieczne jest pobranie wymazu do badania mikrobiologicznego, a następnie zastosowanie terapii eliminującej przyczynę powstawania pleśniawek.
Leczenie pleśniawek powstałych w wyniku zaniedbań, antybiotykoterapii lub chwilowego osłabienia organizmu nie jest skomplikowane ani długotrwałe. Zazwyczaj wystarczy miejscowe zastosowanie maści lub żelów przeciwgrzybiczych zawierających flukonazol, klotrimazol, ketokonazol lub nystatynę. Jeśli nie pojawią się inne niepokojące objawy, nie ma konieczności stosowania doustnych antybiotyków. Wprowadza się je wyłącznie wtedy, gdy w jamie ustnej dojdzie do nadkażenia bakteryjnego.
Domowe sposoby na pleśniawki
Pleśniawki w ustach, na języku lub podniebieniu mogą być leczone w zaciszu domowym. Z powodzeniem można stosować:
- płukanki z ciepłej wody i soli,
- płukanki z octu jabłkowego,
- odkażające napary z szałwii lub rumianku,
- okłady z olejku oregano lub oleju kokosowego.
Pamiętajmy, że nie zawsze uda nam się właściwie zdiagnozować przyczynę pleśniawek, dlatego terapie domowe powinniśmy traktować pomocniczo i – jeśli objawy nie ustąpią – bezwzględnie udać się do lekarza.
Skuteczne zapobieganie pleśniawkom w jamie ustnej
Najważniejsza w powstawaniu pleśniawek u dorosłych jest właściwa higiena jamy ustnej. Wskazane są przede wszystkim:
- regularne i dokładne szczotkowanie zębów,
- używanie dostosowanej do stanu jamy ustnej pasty do zębów,
- wymiana szczoteczki do zębów (najlepiej na taką z miękkim włosiem),
- unikanie gwałtownych ruchów podczas szczotkowania.
Przy często nawracających pleśniawkach jamy ustnej warto ograniczyć spożycie cukru, a także wprowadzić do jadłospisu produkty zawierające witaminę B16 i wzmacniającą błony śluzowe witaminę A. Korzystne działanie mają także produkty nabiałowe, które chronią naturalną florę bakteryjną przewodu pokarmowego.
Jak dieta może pomóc w profilaktyce pleśniawek?
1. Ograniczenie cukrów i przetworzonych węglowodanów
Candida żywi się cukrami, więc dieta bogata w produkty wysokoprzetworzone, bogate w cukry proste (np. słodycze, napoje gazowane, ciasta) może sprzyjać nadmiernemu rozwojowi grzybów w jamie ustnej. Ograniczenie spożycia cukrów i węglowodanów prostych może pomóc w kontrolowaniu tego wzrostu.
2. Wzmacnianie odporności
Dieta bogata w witaminy i minerały, szczególnie witaminę C (owoce cytrusowe, papryka, truskawki) oraz witaminę A (marchew, bataty), może wspierać układ odpornościowy, który naturalnie chroni przed infekcjami, w tym grzybiczymi. Warto dodać do diety produkty bogate w cynk (np. orzechy, pestki dyni, nasiona słonecznika) oraz selen (czosnek, orzechy brazylijskie, ryby), które również wspomagają układ odpornościowy.
3. Probiotyki i prebiotyki
Produkty zawierające probiotyki, takie jak jogurt naturalny, kefir czy kiszonki, mogą pomóc w utrzymaniu równowagi mikroflory jelitowej, co ma wpływ na zdrowie całego organizmu, w tym jamy ustnej. Probiotyki mogą pomagać w zahamowaniu nadmiernego wzrostu grzybów Candida. Prebiotyki (np. czosnek, cebula, banany) wspierają rozwój dobrych bakterii w organizmie, co również może pomóc w utrzymaniu równowagi mikrobiomu jamy ustnej. Warto wypróbować priobiotyki przeznaczone do jamy ustnej takie jak GUM Periobalance
4. Unikanie alkoholu i papierosów
Alkohol i palenie tytoniu mogą osłabiać układ odpornościowy oraz zmieniać środowisko w jamie ustnej, sprzyjając rozwojowi patogenów, w tym grzybów. Ograniczenie tych nawyków może zmniejszyć ryzyko wystąpienia pleśniawek.
5. Odpowiednia ilość płynów
Utrzymywanie odpowiedniego poziomu nawodnienia organizmu jest kluczowe, ponieważ odwodnienie może sprzyjać suchym ustom, co stwarza korzystne warunki do rozwoju grzybów.
Prezentowane powyżej treści mają za zadanie szerzenie ogólnej wiedzy na temat zdrowia jamy ustnej i nie zastępują profesjonalnej opinii lub diagnozy lekarskiej. Zawsze w przypadku problemów zdrowotnych skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.