Tandsteen, de bruingele vijand van je tanden

Wat is tandsteen en hoe ontstaat het?

Om te begrijpen wat tandsteen is en hoe het ontstaat, moeten we bij het begin beginnen. In dit geval bij tandplak. Na het eten en drinken kunnen voedselresten in de mond achterblijven. Met name op moeilijk bereikbare plekken of langs de tandvleesrand. In combinatie met speeksel en bacteriën in de mond vormt dit zich tot een lichtgeel, plakkerig laagje [1]. Blijft dit laagje na reiniging van de mond achter? Dan verhardt dit zich door de mineralen in je speeksel. Binnen 24 tot 48 uur kan het tandplak zich al verkalken tot tandsteen. En helaas is tandsteen, in tegenstelling tot tandplak, niet zelf te verwijderen.

Waarom je tandsteen moet laten verwijderen

Tandsteen wordt gevormd door bacteriën, maar is ook de ideale plek voor nieuwe bacteriën. Het is namelijk poreuzer en stroever dan tandglazuur, waardoor bacteriën zich makkelijk kunnen hechten. Wanneer dit onbehandeld blijft, kunnen deze schadelijke bacteriën je tandglazuur en mondgezondheid behoorlijk aantasten [2].

Sommige bacteriën in tandplak, zoals Streptococcus mutans, zetten suiker uit voedsel om in zuren [3]. Dit tast het tandglazuur aan en is de eerste fase van tandverval. Wanneer dit doorzet, tasten de bacteriën de diepere lagen van de tand aan. Dit begint bij de dentine. Ofwel de laag die ondersteuning biedt voor het glazuur, structuur geeft aan de tand en de pulpa beschermt.

Wanneer het tandsteen de dentine bereikt, wordt het tandglazuur poreus en gevoelig voor tandbederf (cariës). Dit kan je tanden gevoelig maken voor koude of warme voedingswaren. Is er eenmaal een gaatje in je tand? Dan gaat het rottingsproces een stuk sneller. Een bezoek aan de tandarts is in dit geval noodzakelijk! Die boort de ontsteking weg en plaatst een vulling, ter bescherming van je tand en om verdere aantasting te voorkomen.

Onbehandeld tandbederf biedt bacteriën de kans om de pulpa te bereiken. Deze laag staat in direct contact met het bot en bevat bindweefsel, bloedvaten en zenuwen. Niet alleen is het heel pijnlijk wanneer dit wordt blootgesteld, maar dit kan ook tot een infectie of ontsteking leiden. De tand is dan niet meer te genezen. In deze situatie zijn er nog maar enkele opties: een wortelkanaalbehandeling, wortelpuntoperatie of het trekken van de tand of kies. 

Naast de schadelijkheid voor je mondgezondheid, heeft tandsteen natuurlijk ook invloed op de kleur van je tanden. De poreusheid van tandsteen maakt het gevoelig voor verkleuringen. Hierdoor kan het gemakkelijk verkleurders opnemen uit drinken, voedsel of door roken. Bovendien geldt: hoe ouder het tandsteen, hoe donkerder de kleur. Daarnaast breken de bacteriën in tandsteen het tandglazuur af. De bovenste witte laag van je tanden verdwijnt en maken de gelere dentine (tandbeen) zichtbaar. Zonde van die mooie witte lach! 

Hoe voorkom je tandsteen?

Omdat je tandsteen niet zelf kunt verwijderen, is het belangrijk om te kijken hoe je het voorkomt. Dit begint bij het voorkomen van tandplak. Neem hiervoor je dagelijkse mondverzorgingsroutine goed onder de loep. 

Tandenpoetsen is de meest effectieve manier om vuil en tandplak te verwijderen [4]. Poets daarom tweemaal per dag je tanden voor minstens twee minuten. Het liefst met een tandenborstel met zachte borstelharen. Hiermee kun je diep langs de tandvleesrand reinigen zonder dat het irriteert of pijn doet. Benieuwd hoe je het beste poetst? Bekijk dan ook eens deze poetsinstructie.

Om het tandplak op de meest moeilijke plekjes te verwijderen, gebruik je een interdentale rager. Dit kleine borsteltje helpt je om goed tussen de tanden of orthodontische apparatuur te reinigen. Afhankelijk van jouw gebit, kan je meerdere maten nodig hebben. Dit is meestal een kwestie van uitproberen. Tijdens het ragen moet je een kleine weerstand voelen, zodat het de meeste tandplak verwijdert. 

Ontdek hier welke interdentale producten er zijn en hoe je de juiste kiest.

Spoelen is de laatste stap in je strijd tegen tandplak. Na het poetsen en ragen kunnen er bacteriën in de mond achterblijven. Door te spoelen verminder je de aanwezige bacteriën en geef je ze minder kans om tandplak te vormen. Gebruik hiervoor een mondspoelmiddel zonder alcohol, want dat droogt de mond uit en verergert juist de bacteriegroei. Het beste mondspoelmiddel is er een die fluoride bevat, pH-neutraal is en op basis van actieve zuurstof. 

Hoe verwijder je tandsteen?

Helaas is tandsteen zelf verwijderen niet mogelijk, dus een bezoek aan de tandarts of mondhygiënist is essentieel. Zij halen het tandsteen weg met behulp van een tandartshaakje of een apparaat dat ultrasone trillingen geeft. Het doel is om je tanden zo schoon en glad mogelijk achter te laten. Bacteriën krijgen zo de minste kans om zich opnieuw te hechten aan de tand. Is al het tandsteen weg? Aan jou om dit zo schoon en glad mogelijk te houden. Succes!