Welke beugels zijn er en waarvoor dienen ze?

Wanneer een beugel?

Staan de tanden scheef, te ver naar voren of juist naar achteren? Dan kan een beugel helpen om de tanden recht te zetten. Ook bij een verkeerde kaakstand of wanneer er te weinig ruimte in de mond is, kan een beugel uitkomst bieden.


In principe kun je op elke leeftijd starten met beugelen. Wel zijn de mogelijkheden qua beugels beperkter bij volwassenen, dan bij kinderen. Zo kun je bij kinderen de kaakgroei beïnvloeden, waar dit bij volwassenen vaak niet meer mogelijk is. Ook kan een orthodontist bij kinderen gebruik maken van de ruimte die in het gebit ontstaat na het wisselen van de tanden. Hierdoor kan het trekken van kiezen worden voorkomen.

Blokbeugel (activator)

De blokbeugel is een uitneembare beugel die de groei van de bovenkaak remt, maar de groei van de onderkaak stimuleert. Wanneer je bijt, duwt de beugel als het ware de onderkaak naar voren. Uiteindelijk zorgt dit ervoor dat de afstand tussen de onder- en bovenkaak wordt verkleind, wat de overbeet verhelpt.

Alternatief op een blokbeugel: de Herbst-beugel

De Herbst-beugel, of Herbst scharnier, werkt in principe hetzelfde als een blokbeugel en verhelpt de overbeet. Dit type beugel zit vast om de kiezen en verbindt de boven- en onderkaak middels een scharnier aan elkaar. Hierdoor is de beugel niet uitneembaar en blijft deze in tijdens het eten.

Vaak kiest men voor de Herbst-beugel, omdat deze minder zichtbaar is en je er makkelijker mee kan praten. Toch accepteren kinderen eerder de blokbeugel, omdat deze uitneembaar is. Waar richting de puberteit de acceptatie eerder geldt voor de Herbst-beugel [1].

Plaatbeugel

De plaatbeugel is een uitneembare beugel met een kunsthars plaatje dat tegen je gehemelte zit. Aan de buitenkant heeft het metalen draden die stevig rond de tanden vallen. Deze draden zorgen ervoor dat de beugel op zijn plek blijft. De beugel kan lichte druk uitoefenen op de tanden zodat die rechter gaan staan.

In sommige gevallen heeft de plaatbeugel ook een schroef in het midden. Met deze schroef kan bij jonge kinderen de bovenkaak worden verbreed. Bij volwassenen is dit meestal niet meer mogelijk, omdat het bot hier al zo compact is dat het niet meer meebeweegt.

Buitenboordbeugel (headgear)

Een buitenboordbeugel, ook wel headgear genoemd, is een beugel die niet alleen in de mond, maar ook buiten de mond zit. Deze beugel gebruikt een orthodontist vaak in combinatie met andere beugels, zoals een blokbeugel of slotjesbeugel.

Het buitenste deel van de beugel bestaat uit twee delen: de nekband of hoofdkap en de facebow. De metalen facebow werkt samen met het elastiek van de nekband. Om de eerste twee grote kiezen worden ringen geplaatst, hieraan wordt het voorste deel van de facebow bevestigd. Het elastiek uit de nekband, in combinatie met de facebow, trekt de kiezen als het ware naar achteren. Hierdoor creëert de orthodontist ruimte in de bovenkaak, zonder kiezen te trekken.

Tegenwoordig kan een orthodontist ook gebruik maken van skeletale verankering. Hierbij plaatst een orthodontist kleine botschroeven of -plaatjes tussen de tandwortels. Aan het einde van deze schroef of plaat zit een klein haakje om elastiek of orthodontisch draad aan te bevestigen. Dit trekt en geeft net als de buitenboordbeugel extra druk op de tanden. Toch is deze methode niet zonder risico’s. De kans dat het niet werkt is significant groter bij jongere patiënten [2].

Kaakverbredingsbeugel (hyrax)

De hyrax is een kaakverbredingsbeugel die vooral bij kinderen wordt toegepast. Wanneer de bovenkaak te smal is, duwt de beugel de bovenkaak verder uit elkaar. Bij volwassenen is dit vaak niet mogelijk door de compactheid van het bot.

Deze vaste beugel wordt tegen het gehemelte en om de kiezen geplaatst. Daardoor is die niet of nauwelijks zichtbaar van buitenaf. In het midden zit een schroef die je regelmatig moet aandraaien. Hierdoor kan er een spleetje tussen de voortanden ontstaan, maar die verdwijnt vanzelf wanneer schroeven niet meer nodig is.

Dit type beugel dient vaak als eerste beugel, ter voorbereiding op andere orthodontische apparatuur of een kaakoperatie.

Slotjesbeugel (brackets)

De slotjesbeugel, misschien wel de meest bekende beugel. De beugel dankt zijn naam aan de metalen slotjes, ook wel brackets, die op de tanden worden geplaatst. Deze brackets houden de metalen draad op zijn plek. Samen kunnen ze heel precies de positie van de tanden bepalen.

Sommige brackets  kunnen een haakje bevatten. Aan dit haakje kan een elastiekje worden gehangen. Dit verbindt de boven- en onderkaak en laat ze goed op elkaar passen.

Keramische beugel

De metalen brackets van een slotjesbeugel zijn erg zichtbaar. Wanneer je dit liever niet hebt, kun je ook voor witte keramische brackets kiezen. Overweeg je zo’n keramische beugel? Bespreek dit dan eerst met jouw orthodontist. Deze witte brackets kennen namelijk de nodige nadelen. Want ondanks dat de beugel minder opvalt, kan deze soms door roken of verkleurders, zoals wijn en tomatensaus, alsnog verkleuren. Daarnaast is deze beugel kwetsbaarder en duurder dan de metalen variant. Ook is een keramische beugel niet voor iedereen geschikt. Bij het losmaken van de keramische bracket is er meer kans op schade aan het tandglazuur [3]. Is jouw tandglazuur al verzwakt? Dan is de metalen variant meer geschikt.

Retentiebeugel

Ben je klaar met beugelen? Dan wil je er natuurlijk voor zorgen dat jouw tanden en kiezen op hun plaats blijven staan. Een orthodontist kan je daarom een retentiebeugel geven in de vorm van een spalkje achter de tanden, een retentieplaat (lijkend op een plaatbeugel) of een doorzichtige beugel. Het spalkje is een ijzeren draad die op de achterkant van de tanden wordt geplakt. Deze vaste beugel loopt vaak van hoektand tot hoektand. De doorzichtige beugel is een uitneembaar kunststof hoesje dat over alle tanden valt van de onder- of bovenkaak. Deze beugel draag je, net als de retentieplaat, alleen ‘s nachts.

Verzorging beugel

In het begin kan een beugel erg wennen zijn. Zo kun je aan het begin van een beugelbehandeling meer speeksel aanmaken of last hebben van slissen. Dit wordt vanzelf minder. Probeer tijdens het wennen te voorkomen dat je met de beugel gaat spelen, dit kan je tanden beschadigen. Geeft je beugel ongemak? Probeer dan eens de GUM® ORTHO Wax. Dit beschermt het mondslijmvlies en kan irritaties, veroorzaakt door orthodontische hulpmiddelen, verlichten.

Tot slot is tijdens de orthodontische behandeling een goede mondverzorgingsroutine ontzettend belangrijk. Gebruik van de juiste producten zoals interdentale ragers, een orthodontische tandenborstel of tandpasta kunnen bijdragen aan het succes van jouw orthodontische behandeling. Zo kom je zeker met een stralende lach uit de behandeling!