Uitleg over ontstekingen en tandvleesaandoeningen 

Ontsteking? Waarschijnlijk ben je deze term wel eens tegengekomen ... maar hoe ontstaat het? Hebben ontstekingen en infecties met elkaar te maken?  Kan het zich naar de rest van jouw lichaam verspreiden? Ontsteking is een vrij complex begrip ... dat we in deze blog willen ontrafelen! Lees verder om beter te begrijpen wat ontsteking is en wat het betekent voor jouw tandvlees, tanden en algemene gezondheid.

Acute ontsteking – een wolf in schaapskleren!

Kun jij je de laatste keer herinneren dat je je tong verbrande, een spier verrekte of een zere keel had? Geloof het of niet, deze hebben allemaal één ding gemeen en dat is ontsteking. Laten we dit even uitleggen: wanneer een van de levende weefsels van het lichaam beschadigd is – door letsel, ziektekiemen, ziekte of een medische aandoening – wordt een ontstekingsreactie geactiveerd om de oorzaak van de schade aan te pakken en het genezingsproces te starten [1].

Kortom, wat er gebeurt is dat wanneer het lichaam waarneemt dat het wordt aangevallen, mobiliseert het zijn middelen - de immuuncellen die leven in lichaamsweefsel - om te vechten. Een heel leger van immuuncellen wordt gerekruteerd. Om versterking te krijgen, laten immuuncellen stoffen vrijkomen. Deze zijn beter bekend als ontstekingsmediatoren welke andere immuuncellen naar het gebied lokken. Deze versterkingscellen reizen door de bloedbaan en dringen de weefsels binnen om bij het beschadigde weefsel te komen. Om dit proces mogelijk te maken, worden bloedvaten groter, wat maakt dat een getroffen gebied rood en heet wordt en opzwelt [2]! Dit noemen we een acute ontsteking.

Twee fasen van acute ontsteking

Een acute ontsteking kent twee fasen: de eerste omvat het bestrijden van de oorzaak van de schade en het "opruimen" van het gebied. In de tweede fase staat het herstellen van het beschadigde weefsel centraal. Het is belangrijk te weten dat het lichaam niet door kan naar fase twee zolang fase één nog aan de gang is.

Hoewel het pijnlijk kan zijn en het er soms alarmerend uitziet, is een acute ontsteking in feite een heel belangrijk mechanisme voor jouw gezondheid en welzijn [3]. Het is een natuurlijke reactie van het lichaam om te genezen. Een ontsteking komt meestal kort na de schade is opgetreden, naar voren - binnen enkele minuten of uren - en moet van korte duur zijn, en verzwakken zodra het getroffen gebied is "teruggekeerd naar een staat van evenwicht" [4]. Het is alleen als een ontsteking blijft zeuren en chronisch wordt dat het een last voor het lichaam en jouw gezondheid kan worden.

Wat heeft dit met tandvleesaandoeningen te maken?

Tandvleesaandoening = tandvleesontsteking

Als we het over "tandvleesaandoeningen" hebben, dan bedoelen meestal een ontsteking van het tandvlees. Gingivitis, een milde vorm van  tandvleesontsteking, betekent letterlijk "ontsteking van de gingiva, het mondweefsel". Zoals eerder uitgelegd, treedt een ontsteking op wanneer levende weefsels zijn beschadigd. In de context van tandvleesaandoeningen wordt schade vaak veroorzaakt door de opbouw van tandplak [5] op het tandoppervlak en langs de tandvleesrand. Inderdaad is het zo dat wanneer de bacteriën in tandplak toxines (schadelijke stoffen) vrijlaten die in contact komen met het tandvlees, dit leidt tot een ontstekingsreactie.

Hiervoor vertelden we al dat een acute ontsteking de reactie van het lichaam is op schadelijke stimuli - een afweermechanisme - en daarom welkom is. Jouw immuunsysteemcellen zullen naar het getroffen gebied trekken om de schade te herstellen. Het is echter belangrijk om de oorzaak van de ontsteking aan te pakken om verergering te voorkomen. In de meeste gevallen is deze te vinden in de opbouw van tandplak [6].

Van gingivitis tot parodontitis – wanneer een ontsteking echt vervelend wordt

Terwijl gingivitis een omkeerbare aandoening is die tot 90% van de volwassen wereldbevolking beïnvloedt, kan het, wanneer het niet wordt behandeld, een ernstigere vorm aannemen. Deze vorm is beter bekend als parodontitis. Deze aandoening wordt gekenmerkt door chronische ontstekingen. In tegenstelling tot een acute ontsteking, die van korte duur is en het genezingsproces mogelijk maakt, is een chronische ontsteking hardnekkig, remt het de genezing en veroorzaakt het daadwerkelijk verdere schade [7]. Kortom, in geval van een chronische ontsteking zal het in de eerste fase van "vechten en opruimen" blijven hangen omdat het lichaam niet in staat is om de oorzaak van de schade aan te pakken. Zolang het gevecht tegen tandplak en bacteriën actief is, kan het lichaam niet verder gaan naar de tweede fase en het herstel van het weefsel.

Na verloop van tijd zal de aanhoudende ontsteking en het uitblijven van herstel ervoor zorgen dat het tandvlees terugtrekt en er pockets worden gevormd. In tegenstelling tot gezond tandvlees dat als een fysieke barrière fungeert, zal bij ontstoken tandvlees het aantal bacteriën toenemen. Het wordt voor bacteriën gemakkelijker om het weefsel binnen te dringen en de ontsteking te “voeden”. Met de immuuncellen die betrokken zijn bij een voortdurende strijd tegen bacteriën, houdt de ontsteking zichzelf in stand en heeft het lichaam er "geen controle meer over". Uiteindelijk zullen de inspanningen van de immuuncellen om de bacteriën te doden ook schade aan het weefsel veroorzaken [8]. Je zou dit bijkomende schade kunnen noemen. Bij parodontitis worden het bot en de weefsels ter ondersteuning van de tanden uiteindelijk  vernietigd [9]. Deze schade is onomkeerbaar en vereist professionele hulp om tandverlies te voorkomen [10].

Chronische ontsteking – de gemeenschappelijke deler tussen parodontitis en systemische ziekten

Zoals we eerder zagen, gaat parodontitis met ernstige gevolgen voor jouw mondgezondheid gepaard. Maar dat niet alleen. Chronische tandvleesaandoeningen zetten ook jouw algemene gezondheid op het spel. Ontstekingsprocessen in één orgaan kunnen schadelijke processen in andere organen of weefsels veroorzaken of verergeren [11]. Er is een bewezen verband tussen problemen met de mondgezondheid en die van de algemene gezondheid, zoals vermeld in het World Oral Health Report (2003) [12]. Studies hebben interessante gegevens opgeleverd met betrekking tot het verband tussen parodontitis en hartaandoeningen, diabetes en beroertes [13].

Een studie in Zweden wees uit dat hoge bloeddruk en het aantal hartaanvallen gerelateerd waren aan de mate van parodontitis, ongeacht de leeftijd [14]. Parodontitis is ook in verband gebracht met een beroerte [15]. Wat diabetes betreft, zijn er aanwijzingen dat het om een wisselwerking gaat [16]. Studies bevestigen ook dat parodontitis een negatieve invloed heeft op bloedsuikerspiegel bij diabetespatiënten. Het risico op complicaties wordt ook verhoogt, terwijl diabetes de ernst van parodontitis verhoogt, met name in gevallen van slechte bloedsuikerspiegelcontrole [17].

Deze relatie wordt verklaard door het feit dat parodontitis en een aantal systemische ziekten een gemeenschappelijke ontstekingsweg delen. De ontsteking wordt gebruikt om gelokaliseerde schade op te lossen, maar bestaat in feite uit een lichaamsreactie. Wanneer de immuunsysteemcellen – opgeroepen voor versterking – door het lichaam reizen op weg naar het getroffen gebied, kunnen ze ontsteking in andere gebieden activeren. Met andere  woorden, ontstekingsmediatoren die door deze cellen vrijkomen, kunnen de ontstekingsreactie naar andere delen van het lichaam "dragen", waar ze bestaande ontstekingen kunnen veroorzaken of verergeren [18]. Chronische ontstekingen moeten als een bepaalde lichaamsconditie worden beschouwd die verwondingen en ziekten bevordert. 

Wat betekent dit voor mij?

Bescherm jouw gezondheid door tandvleesontsteking aan te aanpakken voordat het chronisch wordt

Chronische ontsteking, tandverlies, systemische ziekten... we hebben een aantal serieuze onderwerpen aangestipt. Maar vergeet niet dat je niet zomaar op een dag met een chronische tandvleesaandoening wakker wordt. Het begint meestal als een milde ontsteking van het tandvlees. Als gingivitis niet wordt behandeld en de oorzaak ervan wordt aangepakt, zal de ontsteking actief blijven, verergeren en zich uiteindelijk ontwikkelen tot parodontitis.

Maar dat kan je voorkomen als je goed voor jouw mond zorgt! Vergeet niet: de opbouw van tandplak langs de rand van het tandvlees is één van de belangrijkste oorzaken van tandvleesontsteking [19]. Tandplak is een zachte biofilm (laagje) [20]. Het zijn deze bacteriën die ontstekingen veroorzaken in het tandvlees van vatbare personen – de toxines (schadelijke stoffen) die ze afgeven komen in contact met tandvleesweefsel, waardoor een ontstekingsreactie wordt geactiveerd. Lees onze blog voor meer informatie over tandplak. De vorming van tandplak is een doorlopend proces, dus er is geen ontkomen aan. Het goede nieuws is dat jij gemakkelijk actie kan ondernemen.

Wat kan ik doen?

Leer jezelf een complete mondverzorgingsroutine aan om tandplak onder controle te houden

Als je de eerste tekenen van tandvleesontsteking hebt of wilt weten hoe je dit moet voorkomen, dan is de verwijdering van tandplak jouw topprioriteit. Het belangrijkste is een complete mondverzorgingsroutine. Voor het geval dat je niet weet wat dit inhoudt: tandenpoetsen, interdentale reiniging en spoelen.

Tips

Je bent waarschijnlijk al een goede poetser, maar hier zijn nog een paar tips. Zorg ervoor dat je twee keer per dag jouw tanden poetst, gedurende ten minste twee minuten, met de juiste poetstechniek. Poets altijd voorzichtig en gebruik een zachte tandenborstel om te voorkomen dat je jouw tandvlees beschadigt. Als je gevoelig tandvlees hebt, het ontstoken is of bloedt tijdens het poetsen, raden we je aan GUM® PAROEX® tandpasta te gebruiken. Als het bloeden aanhoudt, vraag dan jouw tandarts om advies.

En dan – interdentale reiniging! Dit is van cruciaal belang. Tandplak heeft de neiging om zich tussen de tanden en kiezen op te hopen. Dus als je jouw tandvlees gezond wilt houden dan zul je de discipline moeten hebben om dagelijks tussen de tanden te reinigen.

Het goede nieuws is dat er meerdere producten zijn om je hierbij helpen: interdentale ragers, rubberen tandenstokers of floss. Als je gevoelig tandvlees hebt, probeer dan eens de rubberen tandenstokers! Ze zijn echt zacht en super makkelijk te gebruiken. Welk product je ook gebruikt, belangrijk is dit dagelijks te doen na het tandenpoetsen.  

De laatste stap van jouw mondverzorgingsroutine is spoelen. Wij raden je een milde mondspoelmiddel aan dat tandplak zal helpen bestrijden zonder het tandvlees te irriteren. Als je last hebt van tandvleesontsteking, probeer dan ons GUM® PAROEX® mondspoelmiddel. Vergeet niet om twee keer per jaar een bezoek te brengen aan jouw tandarts of mondhygiënist voor professionele reiniging en persoonlijk advies.

Wees bewust van de hoeveelheid suiker die je inneemt

Elk soort eten dat je eet zal bijdragen aan de vorming van tandplak, maar suikerhoudend voedsel en dranken zijn veruit het ergst. Ons advies zou zijn om, daar waar maar mogelijk, jouw suikerinname te beperken. Beperk het aantal eet- en drinkmomenten tot maximaal 7 per dag. Hierdoor heeft de mond de kans om de natuurlijke balans te herstellen. Het is belangrijk het aantal keren dat er wordt gesnoept te verminderen. Als je snoept, probeer dan het snoep zo kort mogelijk in de mond te houden. Drink gedurende de dag zoveel mogelijk water.  Suikervrije kauwgom kan ook helpen. Hiermee wordt de aanmaak van speeksel gestimuleerd. Speeksel zorgt voor de afvoer van bacteriën waardoor er minder achterblijven in de mond. 

Goed om te weten

Tandplak is in veel gevallen de oorzaak van  tandvleesontsteking, maar dat betekent niet dat andere factoren niet ook een rol kunnen spelen. Roken, stress, zwangerschap en de inname van bepaalde medicijnen kan het risico op de ontwikkeling van tandvleesontsteking verhogen [23]. Hoewel het niet mogelijk is om op al deze factoren controle uit te oefenen, is het goed om je er bewust van te zijn en om eventuele zorgen met jouw tandarts te kunnen bespreken.

Bescherm jouw mondgezondheid en algemene gezondheid door ontstekingen in de kiem te smoren

1. Een acute ontsteking is de reactie van het lichaam op schadelijke stimuli – het maakt het genezingsproces van beschadigde weefsels mogelijk en verdwijnt dan. Chronische ontstekingen zijn volhouders en houden zichzelf in stand. Ze remmen het genezingsproces en veroorzaken verdere schade in het lichaam. Zorg ervoor dat je de oorzaak achterhaalt en verergering helpt voorkomen.
   
   
2. Chronische ontstekingen kunnen zich verspreiden ... Ze beginnen in één deel van het lichaam en kunnen dan ontstekingen in een ander deel van het lichaam veroorzaken of verergeren. Er is een relatie aangetoond tussen parodontitis en systemische aandoeningen zoals hartaandoeningen, beroerte en diabetes. Hoe beter je jouw mondgezondheid beschermt, hoe beter je jouw algemene gezondheid beschermt. 
   
   
3. Tandvleesontstekingen ontstaan meestal door de opbouw van tandplak langs de rand van het tandvlees. Je kunt dit helpen voorkomen door dagelijks jouw mondverzorgingsroutine uit te voeren en ten minste twee keer per jaar naar de tandarts / mondhygiënist te gaan.