Rak jamy ustnej - objawy, przyczyny i leczenie

Czym jest rak jamy ustnej?

Rak jamy ustnej obejmuje wszystkie nowotwory występujące na wargach, policzkach, języku, podniebieniu i gardle. Rak jamy ustnej jest jednym z najczęstszych nowotworów. Każdy może dostać raka jamy ustnej, ale ryzyko jest większe, jeśli jesteś mężczyzną, masz ponad 40 lat, spożywasz alkohol i palisz papierosy. Ekspozycja na słońce stanowi ryzyko dla raka warg - tak samo jak dla raka skóry.

Jak wygląda rak jamy ustnej?

Ze względu na niejednoznaczne objawy, szczególnie w początkowym stadium choroby, rak jamy ustnej nie jest łatwy do rozpoznania.

O jego obecności może świadczyć jakakolwiek zmiana pojawiająca się na wardze, języku lub wewnętrznej stronie policzka. Najczęściej zmiany te przypominają niewielkie owrzodzenia, czerwonawe plamy lub niewielkie guzki. Z czasem powiększają się i stają się odporne na typowe leczenie stosowane przy owrzodzeniach. Nowotwór jamy ustnej można pomylić również z ropniem towarzyszącym próchnicy.

Rak jamy ustnej – objawy

Widocznym zmianom nowotworowym towarzyszą również inne dolegliwości. Najbardziej charakterystycznym objawem raka jamy ustnej jest ból nasilający się pod wpływem jedzenia, picia, dotyku narośli lub ruszania żuchwą. Oprócz tego chory może najczęściej zaobserwować objawy takie jak:

●      ślinotok,

●      drętwienie języka,

●      trudności z przełykaniem śliny,

●      częste bóle gardła,

●      szczękościsk.

W zaawansowanych stadiach raka jamy ustnej bolesność i drętwienie rozszerza się także na inne organy i może obejmować żuchwę, skronie, uszy i całą głowę. Równolegle mogą pojawić się także obfite nacieki ropne w jamie ustnej.

Przyczyny powstawania raka jamy ustnej

Wśród przyczyn raka jamy ustnej najczęściej wymienia się zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) oraz przewlekłe stany zapalne dziąseł. Zapalenie w największej liczbie przypadków spowodowane jest paleniem papierosów oraz niedbałą higieną.

Jak dowodzą badania (źródło) w przebiegu zapalenia przyzębia dochodzi do uwalniania szeregu substancji sprzyjających rozwojowi procesu karcynogenezy, czyli nowotworzenia (są to m.in. cytokiny prozapalne czy prostaglandyny). Dodatkowo przewlekła infekcja skutkuje tworzeniem kieszonek dziąsłowych, w których substancje te nadmiernie się gromadzą, zatem ryzyko rozwoju nowotworu jest jeszcze większe. Patologiczna kieszonka staje się ponadto rezerwuarem dla groźnych mikroorganizmów – wspomnianego wirusa HPV, a także wirusa cytomegalii czy wirusa Epsteina Barra, które również mają związek z rozwojem raka jamy ustnej.

Przewlekłe zapalenie dziąseł, zwłaszcza jeśli nie jest odpowiednio leczone, może doprowadzić do przedwczesnej utraty zębów. Dowiedziono, że jest to kolejny czynnik zwiększający zagrożenie powstania nowotworu (m.in. raka płaskonabłonkowego przełyku i gruczolakoraka). Przypuszcza się, że jest to wynikiem zmian we florze bakteryjnej, którą inicjuje utrata zębów, oraz następczego wzrostu produkcji czynników rakotwórczych (źródło).

Warto mieć świadomość, że podrażnienia oraz stany zapalne mogą również być spowodowane przez liczne urazy mechaniczne. Zwykle powoduje je niedopasowana proteza zębowa, która stale rani delikatne tkanki jamy ustnej i uniemożliwia ich gojenie.

Leczenie raka jamy ustnej

Leczenie raka jamy ustnej zależy od rodzaju zmiany nowotworowej i jej agresywności. Wpływ na rodzaj terapii ma także obecność przerzutów – najczęściej atakują one węzły chłonne, szczękę i żuchwę, klatkę piersiową oraz jamę brzuszną.

Niewielkie guzy bez nacieków wycina się, niekiedy także razem z węzłami chłonnymi znajdującymi się najbliżej jamy ustnej (nawet jeśli rak jeszcze ich nie zaatakował). Obecność nacieków może natomiast zwiastować konieczność wycięcia także części struktur kostnych. Po takim zabiegu zwykle zaleca się także radioterapię lub chemioterapię.

Rak jamy ustnej – rokowania

Rokowania w przypadku raka jamy ustnej są optymistyczne, jeśli zmiana zostanie wykryta wcześnie. Przy nieagresywnym guzie wskaźnik tzw. długich wyleczeń waha się w granicach 60–90%, co w porównaniu do innych typów nowotworów jest bardzo dobrą perspektywą.

Złośliwy i późno wykryty nowotwór jamy ustnej niestety rokuje gorzej. Przeżywalność 5-letnia wynosi zaledwie 20–50%. Z tego powodu bardzo ważna jest staranna higiena jamy ustnej i częste – przypadające co najmniej dwa razy w roku – wizyty kontrolne u stomatologa.

Istnieje wiele kroków, które możesz podjąć, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka jamy ustnej.

Odwiedzaj dentystę przynajmniej raz w roku, aby mógł sprawdzić twarz, szyję, usta i całą jamę ustną pod kątem możliwych objawów raka jamy ustnej. Dotyczy to wszystkich, nawet jeśli masz kompletne protezy zębowe i brak naturalnych zębów. Wczesna diagnoza zwiększa szanse na pomyślne wyniki leczenia raka jamy ustnej.

• Nie pal tytoniu ani nie używaj żadnych produktów tytoniowych
• Nie nadużywaj alkoholu
• Jedz zrównoważoną dietę bogatą w składniki odżywcze
• Ogranicz nadmierne przebywanie na słońcu